نام پژوهشگر: علیرضا پسرکلو
طیبه مصلحی علیرضا شایسه فر
با توجه به نقش مهم دوزیستان در زنجیره غذایی و کاربرد وسیع آنها در بخش های مختلف، از نظر بیوسیستماتیکی و تنوع زیستی مستلزم مطالعات بیشتری هستند. در این مطالعه سعی شده است دوزیستان شهرستان اراک مورد مطالعه قرار گیرند. بدین منظور تعداد نمونه از مناطق مختلف این شهرستان جمع آوری شد. نمونه ها بطور زنده به آزمایشگاه منتقل، و پس از انجام اندازه گیری های مورفومتریک و شناسایی آنها توسط کلیدهای معتبر، نمونه ها شماره گذاری و ثبت گردیدند. نمونه ها بر اساس کلیدهای شناسایی شامل چهار گونه bufo pseudepidalea viridis, rana pelophylax ridibunda, rana macrocnemis camerani و hyla savignyi بودند. به منظور بررسی تنوع جمعیتی گونه های شناسایی شده، تعداد 16 صفت برای وزغ سبز و 14 صفت برای قورباغه مردابی اندازه گیری شد. آزمون مقایسه میانگینها (( t-test برای جنسهای نر و ماده قورباغه مردابی در هیچ کدام از صفات اندازه گیری شده دارای اختلاف معنی داری نبود لذا دو شکلی جنسی بین افراد نر و ماده این گونه وجود ندارد، اما برای وزغ سبز تنها بر اساس یک صفت دارای اختلاف معنی دار بود. (p<0/5) آزمون آنالیز واریانس تک متغیره (anova) جدایی جمعیت های مورد مطالعه را در قورباغه مردابی بر اساس پنج صفت و در وزغ سبز در سه صفت نشان داد. (p<0/5) تحلیل مولفه اصلی در (rana (pelophylax) ridibunda) منجر به استخراج پنج مولفه و در bufo (pseudepidalea) variabilis منجر به استخراج دو مولفه اصلی شد که از این مولفه ها برای رسم نمودار پراکنش جمعیت ها استفاده شد. تحلیلهای خوشه ای (cluster analysis) جمعیتهای مورد مطالعه را براساس فواصل جغرافیایی گروه بندی نمود. نتایج نشان می دهد روابط فنتیکی جمعیتهای مورد مطالعه می تواند بازتاب شرایط زیستگاهی متفاوت، فواصل جغرافیایی و همچنین تفاوتهای ژنتیکی آنها باشد.
علیرضا پسرکلو احمد قارزی
مطالع? تولید مثل در جانوران، یک راهکار اساسی برای زیست شناسان است تا به سوال های زیادی در رابطه با زیست شناسی جانوران مختلف پاسخ دهند. نظر به اهمیت دوزیستان در مطالع? های زیستی، در این تحقیق، زیست شناسی تولید مثل قورباغه جنگلی از راسته دوزیستان بی دم، خانواد? رانیده، مورد بررسی قرار گرفت. این گونه در مناطق جنگلی استان های شمالی کشور (محدود? جنگل های هیرکانی) از جمله استان گلستان یافت می شود. در این تحقیق، ابتدا طی مطالعات میدانی (مشاهد? فصل و مکان تخم ریزی، تعداد و وزن تخم های گذارده شده) و آزمایشگاهی (بررسی های بافت شناسی غدد تناسلی جنس نر و ماده در فصول مختلف) فعالیت تولید مثلی این گونه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از این مطالعات نشان داد که این گونه در پاییز و زمستان فعالیت بیشتری نشان می دهد و اواخر فصل زمستان تخم ریزی می کند. سپس به بررسی مراحل لاروی و پرورش آکواریومی لاروهای قورباغه جنگلی در مینودشت و تحت دمای محیط پرداختیم. بدین ترتیب که، پس از انتقال تود? تخم به آزمایشگاه و آغاز پرورش آنها، هر چند ساعت از لارو های در حال تکوین نمونه هایی جدا و در فرمالین فیکس می شد. آنگاه توسط لوپ مجهز به دوربین، عکس برداری صورت گرفت و نتایج زیر به دست آمد: نمونه برداری اول در روز اول، تخم بصورت تک سلولی. سه ساعت پس از نخستین نمونه برداری، تخم در مرحل? دو سلولی. چهار ساعت پس از مشاهد? تخم دو سلولی، تخم ها در مرحل? چهار سلولی. 5 ساعت بعد، جنین در مرحل? گاسترولاسیون و شش ساعت پس از آغاز گاسترولاسیون جنین در اوایل نورولاسیون قرار گرفته بود. هشت ساعت پس از آن، چین های عصبی بسته شد و جنین شروع به دراز شدن کرد و جوانه دمی قابل مشاهده شد. نه ساعت پس از آغاز ظهور جوان? دمی، چاله بویایی در ناحیه سر لارو قابل تشخیص شده بود. در روز چهارم دم شروع به راست شدن و پس از آن شفاف شدن می کند و در روز پنجم این روند ادامه می یابد. در روز ششم آبشش های خارجی قابل مشاهده می گردند. نمونه برداری که ساعت 10:30 روز هشتم انجام شد نشان داد که، آبشش خارجی تحلیل رفته است. از روز نهم الی روز شانزدهم پرورش، لارو ها تنها در حال بزرگ شدن هستند. تا این که در اواخر روز شانزدهم جوان? اندام حرکتی عقبی جنین ظهور خود را آغاز می کند تا روز بیست و دوم رشد خود را کامل می کند. شکل گیری اندام حرکتی جلویی از روز بیست و پنجم شروع و در روز سی و پنجم کامل می شود. هم زمان تحلیل رفتن دم نمود بارزتری به خود می گیرد تا اینکه در روز هفتاد و سوم قورباغه با دم جذب شده مشاهده می شود.این مراحل تقریباً 73 روز طول کشید. همچنین ترجیح غذایی این گونه در شرایط محیط پرورش اسفناج پخته بود.