سلول های بنیادی مزانشیمی مشتق از مغز استخوان و بندناف، سلول هایی چندتوان هستند که قابلیت تغییر تمایزی به انواع مختلفی از سلول ها از جمله سلول های تولید کننده انسولین را ،اگرچه با بازده نسبتا کم، دارا می باشند. مطالعات نشان داده اند که کنام پانکراس که از سلول های مختلفی از جمله سلول های اپیتلیالی، اندوتلیالی و استرومایی تشکیل شده است، در شکل گیری پانکراس نقش بسزایی ایفاء می کنند. هدف این مطالعه ،بررسی توانمندی سلول های بنیادی مزانشیمی مشتق از مغز استخوان و سیاهرگ بندناف در تمایز به دسته های شبه جزیره ای دارای عملکرد در هم کشتی با سلول های استرومایی پانکراس می باشد. روش ها: سلول های بنیادی مزانشیمی مشتق از مغز استخوان و سیاهرگ بندناف از دهندگان سالم تهیه و کشت داده شدند. پاساژ سوم سلول ها که بیان بالایی ازcd90, cd73, cd105 cd44 و بیان بسیار پایین cd11b، cd34 و cd45 را دارا بودند، در حضور ترکیبات القاء کننده و سلول های استرومایی پانکراس به سلول های شبه جزیره ای تمایز داده شدند. سلول های انسولین و پپتید-c مثبت توسط روش های ایمونوسیتوشیمی و ترشح انسولین در پاسخ به غلظت های مختلف گلوکز توسط روش elisa ارزیابی گردید. real time pcr به منظور ارزیابی کمی بیان انسولین،glut2، nkx6.1 و nkx2.2 در سطح mrna مورد استفاده قرار گرفت. نتایج: نتایج ما نشان داد که تنها سلول های بنیادی مزانشیمی مغزاستخوان قادرند به سلول های تولیدکننده انسولین تمایز یابند. سلول های انسولین و پپتید-c مثبت به ترتیب 6/2±8/15 و 5/5±5/13 درصد کل سلول های تمایز یافته را به خود اختصاص می دانند. اگرچه این سلول ها انسولین را به درستی در پاسخ به غلظت های مختلف گلوکز ترشح نمی کردند.نتایج ما نشان داد که انسولین و glut2 توسط سلول های مزانشیمی پانکراس در سطح mrna افزایش بیان پیدا می کنند.هیچ اختلاف معنی داری بین سلول هایی که به مزانشیم پانکراس هم کشتی داده شده بودند با سلول هایی که به تنهایی کشت داده شده بودند از نظر بیان انسولین در سطح پروتئین،وجود نداشت. نتیجه گیری: نتایج ما نشان داد که سلول های بنیادی مزانشیمی مغزاستخوان در مقایسه با سلول های بنیادی مزانشیمی سیاهرگ بندناف، قادرند به سلول های تولیدکننده انسولین تمایز یابند.علاوه بر این، سلول های استرومایی پانکراس سبب افزایش نعداد سلول های پیش ساز بتا می شوند.