پتاسیم قابل عصاره گیری با تترا فنیل بران سدیم که جذب ریشه ای را تقلید می کند و در ادبیات خاک عصاره گیر مناسبی برای برآورد پتاسیم قابل جذب گیاه محسوب می شود و استفاده از آن در استان گلستان نیز موفقیت آمیز بود، برای تعیین مکانیزم های فیزیکی و شیمیایی موثر بر قابلیت استفاده پتاسیم مورد استفاده قرار گرفت. برای انجام این تحقیق 27 نمونه خاک، با دامنه وسیعی از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی، از عمق0 تا 30 سانتیمتری اراضی زراعی استانهای گلستان وتهران، با توجه به نقشه های خاکشناسی موجود انتخاب گردید. پس از انجام آزمایشهای مختلف بر روی خاکها، همبستگی داده ها با استفاده از نرم افزار sas9.1 محاسبه گردید. همچنین به منظور آموزش شبکه ی عصبی از نرم افزار matlab r2009b، شبکه mlp مورد استفاده قرار گرفت. جهت این تحقیق شبکه های مختلف مورد آزمایش قرار گرفته و در نهایت دو شبکه طراحی شدند. در شبکه اول اضافه بار پتاسیم خاک های مورد آزمایش به عنوان پارامتر ورودی و پتاسیم قابل جذب با عصاره گیر تترا فنیل بران سدیم به عنوان خروجی شبکه در نظر گرفته شدند. در شبکه دوم سطح ویژه و وضعیت دانه بندی خاک های مورد آزمایش به عنوان پارامترهای ورودی و اضافه بار پتاسیم به عنوان خروجی شبکه در نظر گرفته شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که با روش شبکه عصبی مصنوعی میتوان با دقت بیشتری(82/0r2 = ) نسبت به روش رگرسیونی پتاسیم قابل جذب خاک را پیش بینی نمود. نتایج بدست آمده نشان داد که روش شبکه عصبی مصنوعی با دقت بالاتری مولفه های موثر بر اضافه بار پتاسیم را نسبت به روش رگرسیون چند متغیره برآورد کرده و با 88/0 r2 = مقدار اضافه بار پتاسیم را پیش بینی نموده است. همچنین نتایج نشان داد که پتاسیم قابل جذب عصاره گیری شده با تترا فنیل بران سدیم در خاک های مورد مطالعه، از بین چندین پارامتر فیزیکی و شیمیایی اندازه گیری شده بیشتر تابعی از اضافه بار پتاسیم خاک بوده که خود تابعی از سطح ویژه و وضعیت دانه بندی خاک میباشد. احتمالا با افزایش سطح ویژه میزان هوازدگی و آزاد سازی پتاسیم از بین شبکه های رسی افزایش یافته و با وضعیت دانه بندی بهتر انتشار پتاسیم به محلول خاک و جذب ریشه ای افزایش می یابد. با افزایش سطح ویژه، میزان انقطاع لایه دوگانه پخشیده افزایش می یابد.