توصیف عناصر و زیبائی های عالم هستی از کارهای فطری و غریزی انسان است. شاعران به واسطه ی نیروی تخیّل و عاطفه ی خود، نگاهی شاعرانه و هنری نسبت به طبیعت و پدیده های آن دارند. نظامی گنجوی، بزرگ ترین داستان پرداز سده ی ششم هجری است که در این زمینه، نگاهی ویژه به طبیعت ومظاهر آن دارد. وی ضمن توصیف طبیعت، مظاهر آن را چون ابزاری برای القای مفاهیم و اندیشه های گوناگون خود به کار می گیرد. این رساله در چهار فصل به موضوع جلوه های طبیعت در آثار نظامی پرداخته است. فصل اول دربردارنده ی مقدمه و کلیات است. فصل دوم به زندگی، آثار، اندیشه و هنر شاعری نظامی اختصاص یافته است. فصل دوم، نگاهی اجمالی به کاربرد طبیعت و مظاهر آن در شعر شاعران صاحب سبک دارد. در فصل سوم– که قسمت اصلی این پژوهش است – با مشخص نمودن مقاصد کاربرد طبیعت و مظاهر آن در خمسه ی نظامی، به تحلیل صوری و محتوایی اشعاری که به این مقوله مربوط است؛ پرداخته شده و در ادامه ی این فصل، با رسم جدول ها و نمودارها، بسامد هریک از پدیده های به کار رفته در آثار نظامی مشخص گردیده است. در فصل چهارم نیز به تصویرآفرینی های حاصل از جلوه های طبیعت، توجه شده است.