نام پژوهشگر: حمزه حاتم پوری

سرچشمه های فلسفه ی دین در اندیشه های هیوم و کانت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1388
  حمزه حاتم پوری   حسین کلباسی اشتری

محور سخن همان گونه که از عنوان پایان نامه برمی آید بررسی فلسفه ی دین از نگاه هیوم و کانت است. بررسی آراء دین پژوهی این دو از آن رو مهم است که از نخستین فیلسوفانی هستند که با شیوه ای نو و برون دینی مفاهیم و آموزه های دینی را برمی رسند. هدف از این رساله آشنایی با نگرش این دو فیلسوف بزرگ باختر زمین است تا دریابیم که چرا پژوهش آن ها را شیوه ای نو در دین پژوهی می نامند. برای دست یابی به این مهم ضمن نگاه به آثار خود هیوم و کانت کتاب های شارحین را نیز می نگریم و این پرسش را پی خواهیم گرفت که آیا با توجه به مبانی فلسفی این دو نفر امکان خداشناسی نظری از نگاه ایشان وجود دارد؟ و آیا هیوم و کانت دین طبیعی را می پذیرند و اگر پاسخ مثبت است به چه معنا؟ این رساله سه بخش اصلی دارد که در پاره ی نخست به بررسی آراء هیوم می پردازیم. این بررسی را با کتاب تارخ طبیعی دین هیوم می آغازیم و سپس با نگاه به کتاب گفتگوهایی درباره ی دین طبیعی و پژوهش در بنیان های فهم بشر سنجش های فلسفی هیوم را درباره برهان های نظم و کیهان شناختی و مساله ی شر می-نگریم. در آغاز پاره دوم نگاهی به مبانی شناخت شناسی کانت و ایده آلیسم استعلایی اش می اندازیم و سپس با توضیح فلسفه ی اخلاق و بیان ویژگی های خرد عملی کانتی به فلسفه ی دین او وارد می شویم. در پاره ی پایانی به صورتی گذرا برخی همانندی ها و ناهمانندی های این دو را بیان می کنیم. همان گونه که در روند نوشتار خواهیم دید شناخت نظری مفاهیم و اثبات عقلانی گزاره های فراطبیعی با توجه به مبانی هیوم و کانت ناممکن می نماید و این دو نمی توانند سخن از شناخت مفاهیم دینی بزنند. البته با این تفاوت که کانت با جدایی بود از نمود گونه ای دین طبیعی برای خود می سازد که نمایی کاملاً اخلاقی دارد. این رساله تنها آغاز راه بررسی و مقایسه ی آراء این فیلسوفان است و هنوز پرسش های فراوانی می ماند که باید در آینده (البته با نگاه به این رساله) بدان پرداخت.