نام پژوهشگر: میلاد نجاتی
میلاد نجاتی مسعود مکارچیان
خاکهای رسی اغلب سبب ایجاد مشکلاتی در پروژه های عمرانی می شوند. ضعف مقاومتی و حساسیت در برابر سیکلهای متناوب یخ زدن و آب شدن و تر و خشک شدگی، از جمله این مسائل است. بشر از دیرباز با روشها و راهکارهای مختلف در پی غلبه بر این چالشها بوده که لازمه توجیه این روشها، اقتصادی و عملی بودن آنهاست. در این پایان نامه از آهک، سرباره و گچ برای تثبیت خاک رس کائولینیت استفاده شده است. سرباره مورد استفاده از نوع ggbs است که به عنوان جایگزین بخشی از آهک مصرفی در تثبیت خاک رس به کار رفته و از شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان تهیه شده است. کلسیم موجود در آهک با سولفات موجود در خاک به همراه آلومینیم آزاد شده از خاک واکنش داده و ماده ای به نام اترینگایت را تشکیل می دهند. اترینگایت ماده ناپایدار کریستالی است که در زمان هیدراته شدن، تغییر حجم زیادی از خود بروز می دهد و از مقاومت خاک به میزان زیادی می کاهد. نقش مخرب سولفاتها در خاکهای تثبیت شده با آهک چند سالی است که مورد توجه و مطالعه محققین قرار گرفته است. یون سولفات می تواند از طریق خاکهای سولفاته و یا به وسیله آب حاوی یونهای سولفات که درون خاک اصلاح شده جریان می یابد، تأمین گردیده و وارد فعل و انفعالات شیمیایی آهک و رس شود. خاک مورد استفاده رس با خاصیت خمیری کم است که با درصدهای مختلف آهک، گچ و سرباره در درصد رطوبت بهینه مخلوط شده و پس از متراکم شدن، آزمایشهای یخ زدن و آب شدن، تر و خشک شدگی در آب شرب، تر وخشک شدگی در محلول سولفات سدیم و سولفات منیزم و تک محوری انجام پذیرفته است. درصد اختلاط مواد با توجه به نتایج آزمایشهای تک محوری نادری (1388) انتخاب شده است. نمونه های آزمایش در هفت ترکیب مختلف در دمای 45 درجه سلسیوس و به مدت 28 روز در گرمخانه عمل آوری شده اند. برای هر یک از چهار آزمایش انجام شده در این تحقیق هفت ترکیب مختلف ساخته شده بعد از سیکلهای زوج تحت آزمایش فشاری محدود نشده قرار گرفته اند. به طور میانگین نمونه ها بین شش تا دوازده سیکل آزمایش را توانستند تحمل کنند. بنابراین برای هر ترکیب در هر آزمایش حداقل 10 نمونه ساخته شد، که در مجموع 280 نمونه را شامل می شود. در آزمایش یخ زدن و آب شدن نمونه ها بعد از عمل آوری و خروج از آون، از قالب خارج شده و در دمای 23- درجه سلسیوس منجمد می شدند و جهت آب شدن در یک محفظه بدون تبادل رطوبتی با محیط آب می شدند. برای سه آزمایش تر و خشک شدگی، با توجه به اینکه نمونه ها بعد از قرارگرفتن درون محلول مورد آزمایش کاملاً متلاشی شده و از بین می رفتند؛ نمونه ها همراه با قالب pvc مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج آزمایشها نشان می دهد سرباره همراه با آهک می تواند در کاهش حساسیت خاک تثبیت شده در مقابل سیکلهای یخ زدن و آب شدن و تر و خشک شدگی موثر باشد. همچنین اثر مثبت سرباره در آزمایشهای قرار گرفتن نمونه ها در محلول سولفات سدیم و منیزیم دیده می شود؛ و نیز با مقایسه نتایج آزمایشها مشاهده می شود اثر مخرب سیکلهای یخ زدن- آب شدن از سایر آزمایشها بیشتر و تر و خشک شدگی از بقیه کمتر است و محلول سولفات سدیم و سولفات منیزیم به ترتیب در این بین قرار دارند. باتوجه به این نتایج این تحقیق، استفاده از سرباره که محصول فرعی صنایع ذوب آهن است، می تواند از جنبه های گوناگون مانند جایگزینی درصدی از آهک با سرباره که یک ماده بی ضرر است، مفید باشد.