نام پژوهشگر: سوسن جنگی
سوسن جنگی عیسی حجت
اگر بخواهیم به جوهره معماری سنتی ایران اشاره کنیم به جرأت می توان از حضور بی بدیل «حیاط» در این معماری نام برد.تصور عام از حیاط به عنوان فضایی بدون سقف، دو ویژگی کلی باز بودن به سوی طبیعت و خالی بودن نسبی آن از حجم ساختمان را پیش روی می نهد. باز بودن حیاط امکان حضور منظومه ای کامل از طبیعت را درون آن ایجاد می نماید و خالی بودن حیاط در تناظر با نساختن و سکوت هنرمند در میان ساخته ها است.با این تعریف مختصر است که حیاط اهمیت خاصی می یابد و در واقع " حیات در حیاط" مطرح می گردد. حذف حیاط از معماری خانه های مسکونی و ایجاد ارتباط بدون وقفه بین فضاهای درون و بیرون در طرح های جدید آپارتمانی و نادیده گرفتن مراتب عبور از فضاهای گوناگون را که ضمن تقلیل خستگی ها و نگرانی های روزانه، تلطیف روحیه و روان را بلافاصله در بدو ورود به حیاط ایجاد می کرد به مخاطره انداخت و گذشته از آن که انسان رابی توجه به طبیعت و پیرامون خود کرد، حرمت خانه را نیز دستخوش ناامنی های روانی و مشکلات بیرون از خانه کرد. همچنین باعث به وجود آمدن احساس عدم تعلق در ساکن گردید. همه چیز تحت تأثیر مدرنیسم قرار گرفت و با از بین بردن حیاط های سنتی ، حیات شخصی نیز آسیب دید و پی آمدش به حیاط جامعه کشانده شد. حال این سوال برای ما پیش می آید که آیا انسان به موازات تحولات تکنولوژی، از جهت فطری هم تغییر کرده است؟! یا تکنولوژی فقط یک تحول بیرونی است و انسان همان انسان با همان نیازهای روانی و هیجانات درونی در درون خویش است؟ در این دنیای مدرن ما فراموش کردیم که برای جایگزینی آن حیاط های دلگشای سنتی حتی لحظه ای درنگ کنیم و بیاندیشیم. بی شک اگر به پشت سر خود نگاهی بیندازیم و افق های دیدمان را به گذشته بیاراییم، چشم اندازی زیباتر را در پیش روی خود ترسیم خواهیم کرد. در جستجوی گمگشته دنیای امروز ـ حیات ـ بوده چرا که همه دست در دست هم داده اند تا ارزش های پاک را محو گردانند. این رساله شامل هفت منزل است تا خود را خانه حقیقی خویش برسانیم. منزل اول، اذن دخول است. داخل شدن امکان ندارد مگر با شناخت صاحبخانه، شناخت انسان. منزل دوم، بیان خصوصیات خانه هم در صورت و هم در سیرت، خانه ای که خانه است. منزل سوم، تعامل بین روان انسان و طبیعت و یافتن حیات در حیاط . منزل چهارم، تبیین وجودی فضاهای باز در معماری سنتی ایران و قرابت بدون حائل. منزل پنجم، فرصت دادن به خانه ها برای سخن گفتن و گوش دادن به رازهای درونشان. منزل ششم، معرفی شهر مشهد به عنوان سایت طراحی. و منزل هفتم، رمز گشایی و پرده از رخ یار انداختن. آن چه در خیال پرورانده ایم در این جا به عینیت می رسد تا به آشنایی برسیم. هفت منزل نمادی از هفت آسمان ، تا رسیدن به مقصود است. امید آن که به حقیقت دست یابیم. به قول سپهری :" کار ما شاید این است که میان گل نیلوفر و قرن پی آواز حقیقت بدویم."