تشیع و تصوف در شکل گیری دولت صفویه نقش اساسی داشتند و این دو پایه های اصلی حکومت صفویه را تشکیل می داند لذا پادشاهان صفوی نه تنها خود را مروج و حامی مذهب تشیع می دانستند بلکه در مقام مرشد کامل در رأس اهل تصوف نیز قرار می گرفتند اگرچه روابط آنها با صوفی ها دارای تحولات زیادی بوده است . در ابتدا دوره صفوی، صوفی ها نقش مهمی در سیاست و اداره امور ایفاء می کردند ولی به تدریج از اهمیت آنها کاسته شد و در نهایت جای خود را به فقها دادند که در این دوره مدام با آنان در حال رقابت بودند . رقابتی که دلایل متعدد فکری ، سیاسی و اقتصادی داشته است. کتاب ها و رسالات متعددی که در این دوره بر علیه تصوف نوشته شد به خوبی دلایل و عمق این رقابت و خصومت را نشان می دهد که در تالیف این آثار تعدادی از روحانیون سرشناس نقش اساسی داشتند. نتیجه نهایی کشمکش فقها و تصوف ، تضعیف تصوف بود که پیامدهای قابل توجهی برای دولت صفویه در برداشته است و می توان آن را یکی از عوامل سقوط صفویه دانست.