نام پژوهشگر: محمدرضا ایروانی محمدابادی
محمدرضا ایروانی محمدابادی شهرام تنگستانی نژاد
ترکیبات جیوه کاربردهای متعددی در صنایع مختلف دارند. این کاربردها لزوم بررسی واکنش های جیوه با ترکیبات مختلف آلی را ایجاب می کند که در این میان جیوه(ii)کربوکسیلات ها از اهمیت ویژه ای برخوردارند. بررسی واکنش جیوه با کربوکسیلیک اسیدها می تواند اطلاعاتی پیرامون نحوه پیوند و خصوصیات برهم کنش جیوه با ترکیبات حاوی اتم اکسیژن ارائه کند. این موضوع از این جهت مهم است که از طریق پیوند بین اکسیژن گروه کربوکسیلات با جیوه می توان نسبت به حذف جیوه از محیط های آبی اقدام نمود، زیرا در کنار استفاده گسترده از ترکیبات جیوه، سمیت بالای این ترکیبات نیز باید مد توجه قرار گیرد. بنابراین استخراج جیوه از فاضلابهای ناشی از کارخانههای صنعتی حتی در مقادیر بسیار اندک, از دیدگاه بهداشت عمومی و محیطی بسیار مهم میباشد. بیشتر لیگاندها توانایی پیوند با جیوه را دارند، اما تنها تعداد کمی از آنها که حاوی گروههای عاملی حاوی اتم های گوگرد، نیتروژن و اکسیژن نظیر تیول، تیوآمید و گروههای آمیدی، گروه های پیریدینی هستند، توانایی جذب انتخابی جیوه را دارا میباشند. در اثر اتصال لیگاندهای حاوی اتم های مذکور به یک بستر جامد، یک سطح ثابت برای جداسازی کمی و انتخابی کاتیونهای جیوه از محلولهای آبی ایجاد میشود. این سیستم استخراج از فاز جامد، بدون از بین رفتن لیگاندهای حاوی گروههای عاملی دارای قابلیت بازیابی مجدد بوده و بهطور نامحدود مورد استفاده قرار میگیرد. در این تحقیق واکنش ابتدا دو دسته از ترکیبات جیوه(ii) کربوکسیلات از واکنش آریل کربوکسیلیک اسیدهای مختلف با جیوه(ii) استات و فنیل جیوه(ii) استات در محیط آبی سنتز و از طریق اندازه گیری نقطه ذوب، تعیین مقدار جیوه به روش جذب اتمی، بررسی طیف های ir و nmr شناسایی گردید. هم چنین پایداری حرارتی این ترکیبات مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه واکنش های فوتوشیمیایی آن ها نیز مورد مطالعه قرار گرفت. مجموع این بررسی ها نشان داد که این ترکیبات از پایداری شیمیایی و حرارتی قابل ملاحظه ای برخودار بوده و فعالیت فوتوشیمیای کندی از خود نشان می دهند. در بخش دیگری از این تحقیق نسبت به سنتز نگه دارندههای عاملدار شده با عوامل کمپلکسساز اقدام گردید و از آن برای جذب یون جیوه(ii) استفاده شد. نگه دارنده مورد استفاده پلیاستایرن میباشد که بهوسیله لیگاندهای پیریدینی حاوی گروه های عاملی کربوکسیلیک اسید یعنی 2- پیریدینکربوکسیلیک اسید، 3- پیریدینکربوکسیلیک اسید، 4- پیریدینکربوکسیلیک اسید، پیریدین 2و3- دی کربوکسیلیک اسید، پیریدین 2و5- دی کربوکسیلیک اسید و پیریدین 2و6- دی کربوکسیلیک اسید عاملدار شدند. تهیه این نگه دارندههای عاملدار شده بهوسیله تکنیکهای ft-ir و tg تایید شدند. برای بررسی بازده جذب جیوه بهوسیله این نگهدارندههای عاملدار شده از روش اسپکتروفتومتری استفاده شد. شرایط بهینه برای جذب جیوه توسط نگه دارندههای عاملدار ذکر شده نشان داد که مقدار 05/0 گرم از هر یک از این نگه دارنده های عاملدار شده در مدت زمان 40 دقیقه، توانایی جذب بیش از 50 درصد از محلول ppm 10 جیوه با 6ph= را دارا میباشند. این نگه دارنده های عاملدار شده از پایداری شیمیایی و حرارتی بالایی نیز برخوردار بوده و هر کدام توانایی 5 مرتبه قابلیت استفاده مجدد را دارند.