چکیده : عدالت اجتماعی از جذابترین شعارهای مکاتب بشری در طول تاریخ بوده است. و در دهه اخیر یکی از مهمترین موضوعاتی است که دانشمندان علوم اجتماعی به آن توجه دارند. این امر ناشی از رویکرد واقع بینانه تمامی رشتههای علوم انسانی به فرایندهای نابرابری در جهان می باشد. یکی از ابعاد عدالت اجتماعی در شهرها توجه به توزیع بهینه کاربریهای شهری از جمله کاربریهای خدمات دهنده می باشد که در صورت توزیع عادلانه می تواند علاوه بر رفاه ساکنین مناطق شهری امکان حصول به عدالت اجتماعی آنان منجر شود. در این میان فضاهای آموزشی در زمره ی کاربریهایی است که از اهمیت روزافزونی برخوردار بوده و با توجه به موارد فوق، لزوم تاسیس مدارس جدید و مکان یابی بهینه و مناسب آنها مستمراً بیشتر می شود. مکان یابی درست و توزیع بهینه مدارس می تواند ضمن فراهم نمودن امکان حصول به عدالت اجتماعی، مشکلات فیزیکی و اقتصادی ناشی از طی مسافتهای طولانی را کاهش دهد و بر کیفیت آموزشی بی افزاید. پایان نامه حاضر بر آن است تا با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و توابع تحلیل مکانی gis و بر اساس ترکیب عوامل و لایه های اطلاعاتی وضعیت موجود، و معیارها و ضوابط آن، در برنامه ریزی کاربری اراضی شهری ابتدا توزیع فضایی و نحوه استقرار فضاهای آموزشی مقطع راهنمایی منطقه دو شهر زنجان را مورد بررسی قرار داده و سپس با مشخص کردن مناطق نیازمند و خارج از پوشش فضاهای آموزشی راهنمایی موجود، مدارس جدیدی را برای احداث، مکان یابی و پیشنهاد کند. نتایج حاصله از تحلیل های صورت گرفته در محیط gis نشان می دهد که 66/41 درصد از ساختمانهای آموزشی (در10 ساختمان ) در جوار کاربریهای ناسازگار قرار گرفته اند. از این میزان 3/33 درصد در جوار راههای پر تردد و با آلودگی صوتی و هوایی بسیار بالا و 3/8 درصد نیز در جوار کاربرد صنعتی و کارگاهی قرار گرفته اند. مجموع مدارسی که در جوار کاربری نیمه سازگار یا مشروط قرار گرفته اند ، 5/37 درصد می باشد که 4 مورد در جوار کاربری درمانی می باشد و 7/16 درصد از ساختمانهای مدارس مورد مطالعه را شامل شده است و 8/20 درصد از مدارس نیز در جوار کاربری اداری واقع شده اند. واژه های کلیدی مورد استفاده فضای آموزشی، توزیع فضایی، عدالت اجتماعی، تحلیل عاملی، مدل a.h.p، gis، مکانیابی

کلانتری هااز مهم ترین مراکز خدمات رسانی در شهرها هستند که با ایجاد امنیت و آسایش جسمی و روانی شهروندان، نقش مهمی در توسعه ی شهرها دارند. به دلیل کثرت و پیچیدگی جرایم موجود در شهرها، سرعت بالای وقوع برخی جرایم نظیر سرقت و قتل و نیز وجود مجرمین حرفه ای متعدد، ضرورت توجه به مکان بهینه ی استقرار پلیس بیش از پیش معلوم می شود. در این تحقیق شهر زنجان مورد بررسی قرار گرفته است. این شهر با داشتن جمعیت 388،796 نفر بر اساس آمار سال 1390 و وسعت تقریبی 5000 هکتاری، تنها دارای 5 واحد کلانتری است که با توجه به رشد جمعیت و وسعت شهر به ویژه در سال های اخیر دارای کمبودهایی در زمینه ی دسترسی به این کاربری است. موضوع مورد بررسی در این تحقیق تحلیل فضایی کلانتری ها موجود در سطح شهر زنجان با هدف مکان یابی کلانتری های جدید و یا تغییر موقعیت کلانتری های فعلی به منظور ارتقاء کیفیت خدمات رسانی و تسریع روند حضور نیروهای پلیس در مواجه با انواع جرایم است. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و بهره گیری از روش تحلیل شبکه (ahp) در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis)انجام شده است. نتایج نشان می دهد الگوی پراکنش کلانتری ها و ایستگاه های پلیس در شهر زنجان از توزیع ناعادلانه ای برخوردار است، به گونه ای که دو کلانتری 11 و 12 در فاصله ی مکانی نزدیکی از یکدیگر واقع شده اند در حالی که شهرک های جدید الاحداث شهر نظیر گلشهر کاظمیه با تراکم جمعیتی بالا، فاقد کلانتری یا ایستگاه پلیس است، از سوی دیگربا وجود گسترش فیزیکی شهر در سال های اخیر و پیدایش شهرک های مسکونی و غیر مسکونی فراوان در پیرامون آن، هیچ تغییری در تعداد کلانتری های موجود ایجاد نشده است. در نهایت با به کارگیری مدل (ahp)و قابلیت های ابزاری محیط (gis)و در نظر گرفتن استانداردهای موجود محل 3 کلانتری جدید مکان یابی و پیشنهاد گردید.