نام پژوهشگر: مجید علومی

راهبردنگاهداشت مرمت واحیای کتیبه کوفی ودیوارنگاره خانه حسینیان شهریزد
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1388
  مجید علومی   حمید فرهمند بروجنی

بررسی و مطالعات پژوهشگران در طی قرون متمادی نشان می دهد که سنت دیوارنگاری بسیار کهنتر ازدیگر هنرهای رایج بوده است و به نوعی پدر هنر تصویرگری محسوب می شود. این هنر معمولا از جنبه های آئینی، روایتگری ، تزیینی و یا ترکیبی از آنها برخوردار بوده است و در هر دوره ای با سبک و سیاق خاص خود نمود پیدا کرده است. در دوره اسلامی جدای از منع صورتگری، این هنر چنان تقویت گرید که می توان گفت نگاره های نمادین همپایه اجزا و نیروهای معماری در انتقال مفاهیم سهیم بوده اند و گاه بر آن پیشی گرفته اند. ابنیه تاریخی و زیبای شهر یزد نیز در کنار سایر پیرایه های خیره کننده اش با این هنر ناآشنا نبوده و به گونه ای نقش و رنگ در کنار گچ بری های برجسته و فروهشته متنوع و کاشی های الوان و دیگر تزیینات، ترکیبات بدیعی را به وجود آورده اند. یکی از دیوارنگاره های منحصر به فرد در شهر یزد ( و حتی کشور) متعلق به بنایی موسوم به خانه حسینیان می باشد که بر اساس شواهد معماری آن را متعلق به قرن 8 هجری دانسته اند. این دیورانگاره در اتاقی نسبتا مهجور در یکی از فضاهای فوقانی خانه حسینیان اجرا شده و شامل نقش پرنده ای شکاری در حال صید پرنده ای دیگر می باشد و کتیبه ای به خط کوفی با مضمون فارسی پیرامون این اتاق را دور می زند و به ویژگی منحصر به فرد این اثر می افزاید. بررسی و مطالعات تاریخی و تطبیقی صورت گرفته در مورد این اثر و همچنین پاره ای از شواهد معماری و تاریخی که در راستای این رساله به آن دست یافتیم عمر این بنا را فراتر از قرن هشتم هجری ( احتمالا دوره اتابکان) تخمین می زند. عملیات مستندنگاری و نمونه برداری و انجام آزمایشهای شیمیایی تر و دستگاهی چون sem و xrd جهت شناسایی کمی و کیفی عناصر و فن شناسی دیوارنگاره و کتیبه، همچنین مطالعات میکروسکوپی نتایج جالب توجهی را در برداشت که موید تفاوت و ویژگی خاص این اثر نسبت به سایر دیوارنگاره ها و کتیبه های تاریخی شهر یزد می باشد. گذشت زمان طولانی و ناشناس بودن این اثر زیبا و همچنین عوامل متعدد آسیب رسان، خسارت های زیادی را بر آن وارد نموده است که بیشترین آسیب حاصل از رطوبت و فعالیت عوامل بیولوژیکی و به خصوص موریانه می باشد. در این رساله تلاش شده تا علاوه بر معرفی این اثر منحصر به فرد از نظر تاریخی و ساختاری، راهکاری جهت حفظ و نگهداری آن نیز ارائه گردد.