چکیده من این سخن که بگفتم تو را نکو مثلی است مثل بسنده بود هشیار مردان را (ناصر خسرو) ادبیات عامیانه شامل ترانه ها، مثل ها، باورها، افسانه ها، چیستان ها و تصانیف و غیره می باشد که از قرن ها پیش از فرهنگ و ادبیات زبان فارسی به یادگار مانده است. این گنجینه عظیم ادبی و فرهنگی کشور کهن مان سال هاست که سینه به سینه انتقال یافته و در واقع معیارها و انرژی های اجتماعی و فرهنگی ما می رساند و بی شک اهمیت آن نیز بر کسی پوشیده نبوده و نیست. شهرستان دامغان قدمتی 6000 ساله دارد و از حیث زبانی بسیار غنی می باشد لذا گویش این منطقه اهمیت ویژه ای دارد و بررسی آن هم از نظر فرهنگی و هم از نظر زبانی مفید خواهد بود. مطالعه ضرب المثل های هر ملت به خوبی می تواند اخلاق و عادات خوب و بد، فکر و اندیشه، حسا سیت ها و علایق ان ها را نشان دهد. مثل ها از میان مردم پدید آمده است به همین دلیل با مردم پیوندی نا گسستنی دارد و قدمت آن به قدمت جامعه بشری است. چیستان ها نیز در منابع فولکلوریکی پدیده های شفاهی هستند که معمولا در گفتار های مکتوب دیده نمی شوند. گفتن یک چیستان گاهی به صورت آنی (خلق الساعه) اتفاق می افتد. بدیهی است چیستان هایی که قبلا شنیده ایم معمولا لذت و تجربه جدیدی به همراه ندارند. مطرح ساختن چیستان در واقع پاسخی است به یکی دیگر از نیاز های انسان و پذیزفتن دنیا توسط بازی هایی که به وسیله موجودیت نمونه نخستین از یک بازی اولیه قابلیت شرح و بسط می یابد. لالایی ها نیز ترانه هایی است که توسط مادر هنگام جنباندن و خوابانیدن کودکان به کار می رود. لالایی ها معمولا ابیاتی با مصراع های کوتاه می باشند که همزمان با تکان دادن گهواره توسط مادران خوانده می شود. یکی دیگر از انواع فولکلور، تصانیف است. تصانیف در مواقع گوناگون مثل کاشت و برداشت محصول، عروسی، ماه رمضان، ماه محرم و ..... توسط مردم خوانده می شود. در این تحقیق انواع ادبیات عامیانه در گویش دامغانی مورد بررسی قرار گرفته است و واژگان سره فارسی نشان داده شده است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت میدانی و روش گرد آوری اطلاعات از طریق مصاحبه و پرسش نامه بوده است و ابزار مورد استفاده دستگاه ضبط صوت است. در فصل پایانی نیز نتیجه گیری کلی در مورد ادبیات عامه در محیط شهری و روستایی و کاربرد بیشتر آن به تفکیک جنسیت آورده شده است.