یک روش نورتابی شیمیایی جدید برای اندازه گیری اتیلن دی آمین تترااستیک اسید (edta) در حد میکرومولار پیشنهاد شد. اساس روش عبارت است از بازداری نشر واکنش نورتابی شیمیایی ناشی از اکسیداسیون تیوسمی کاربازید (tsc) توسط آب اکسیژنه در محیط قلیایی و در حضور کاتالیزور مس . بازداری با تشکیل شلات بین edta و کاتالیست اتفاق می افتد. بهینه سازی متغییرهای موثر در بازداری نورتابی شیمیایی توسط روش تاگوچی انجام شد. روش پیشنهادی برای اندازه گیری edta در برخی از فرمولاسیونهای دارویی بکار گرفته شد. علاوه براین، در این کار پژوهشی دو سیستم نورتابی شیمیایی جدید شامل 1و10 فنانترولین و تیوسمی کاربازید گزارش شد. سیستمهای توصیف شده (سیستمهای جدید و به آرامی میرا شونده) از جفت شدن واکنش نوسانی شیمیایی معروف اپستاین-اوربان با واکنشهای نورتابی شیمیایی اکسیداسیون 1و10 فنانترولین و تیوسمی کاربازید با آب اکسیژنه تولید شدند. اثر تغییرات غلظت ترکیبات درگیر در سیستم نورتابی شیمیایی نوسانی روی دوره های القا ، نوسان و دامنه بررسی شد. همچنین اثر عوامل شلاته کننده و حلالهای ناآبی روی رفتار سیستم نوسانی بررسی شد. علاوه براین سیستم نورتابی شیمیایی افزایش یافته tsc–h2o2 برای اندازه گیری آنتی بیوتیک های بتا لاکتام (آمپی سیسلین و آموکسی سیسلین ) در حد میلی گرم بر لیتر پایه گذاری و پیشنهاد شد. اساس روش عبارت است از بازداری نشر واکنش نورتابی شیمیایی اکسیداسیون tsc با آب اکسیژنه در محیط قلیایی. اثر سورفکتانتهای آنیونی، کاتیونی و غیریونی بر روی نشر نورتابی شیمیایی سیستم بررسی شد. روش پیشنهادی با موفقیت برای اندازه گیری آمپی سیلین سدیم و آموکسی سیسلین در برخی از فرمولاسینهای دارویی استفاده شد. یک روش ساده و انتخابگر برای اندازه گیری پنیسیلین وی پتاسیم با نورتابی شیمیایی نیز توسعه یافت. اکسیداسیون پنیسیلین وی پتاسیم توسط آب اکسیژنه نورتابی شیمیایی را موجب می شود. روش پیشنهادی روشی بسیار ساده، دارای حساسیت بالا و انتخاب گری مطلوب است و قابلیت استفاده در پروسه های کنترل را دارد. روش با موفقیت برای اندازه گیری پنیسیلین وی پتاسیم در داروها و ادرار اسپایک شده انسان استفاده شد. در کار پژهشی حاضر ما ابزاری اتوماتیک نیز برای کنترل ظرفیت سوپر اکسید خورندگی در شرایط مشابه شرایط درون سلولی با استفاده از تکنیک تزریق در جریان و با آشکار سازی نورتابی شیمیایی ارایه دادیم. سوپراکسید بوسیله گزانتین- گزانتین اکسیداز یا pms/nadh تولید و بلافاصله با مولکول خورنده در دما و ph بیولوژیکی واکنش می دهد وسپس سوپراکسید باقیمانده توسط لومینول در شرایط قلیایی آشکارسازی گردید.

در دهه های اخیر، روشهای نورتابی شیمیایی به دلیل حساسیت مطلوب، محدوده خطی وسیع و دستگاهوری ساده و ارزان به طور قابل ملاحظه ای جهت اندازه گیری مواد دارویی مورد استفاده قرار گرفته اند. اتصال سیستم تزریق در جریان به سیستم های نورتابی شیمیایی منجر به افزایش تکرارپذیری و سرعت عمل این روش ها می گردد. در مرحله ی نخست پروژه ی حاضر اقدام به طراحی و راه اندازی سیستم نورتابی شیمیایی تزریق در جریان شده است. سپس با استفاده از سیستم نورتابی شیمیایی لومینول-هیدروژن پراکسید- cu(ii) آنتی بیوتیک جنتامایسین به عنوان آلاینده ی دارویی در نمونه های آبی مانند: آب شرب شهری، آب رودخانه، آب زیر زمینی و پساب خروجی واحد تولید شرکت داروسازی زهراوی تبریز پایش گردید. در این بخش برای بهینه سازی پارامترهای عملیاتی موثر در واکنش نورتابی شیمیایی از روش رویه پاسخ (rsm) استفاده شد و تأثیرات منفرد و متقابل متغیرهای مستقل فرآیند بر روی متغیر پاسخ (کاهش شدت نشر نورتابی شیمیایی) بررسی گردید. آنالیز واریانس(anova) ضریب همبستگی بالایی را برای مدل پیشنهاد شده نشان داد (9852/0r2= و 9723/0adjusted-r2=). از طرفی در سال های اخیر، نانو مواد به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی منحصر به فردشان در سیستم های نورتابی شیمیایی به عنوان افزایش دهنده ی شدت نشر حاصله جهت افزایش حساسیت روش های نورتابی شیمیایی به کار برده می شوند. در قسمت دوم کار پژوهشی حاضر، نانو صفحات cuo با استفاده از روش سونوشیمیایی سبز (بدون استفاده از سورفکتانت و شکل دهنده های آلی) تهیه گردید. به منظور بررسی خواص نانو صفحات cuo تهیه شده از آنالیزهای xrd و semبهره گرفته شد. از نانو صفحات مذکور به عنوان کاتالیست برای افزایش شدت نشر و حساسیت سیستم نورتابی شیمیایی لومینول-هیدروژن پراکسید بهره گرفته شد. سپس با استفاده از سیستم لومینول-هیدروژن پراکسید- تقویت شده با نانو صفحات cuo آنتی بیوتیک ونکومایسین در نمونه های آبی ذکر شده اندازه گیری گردید. در بخش سوم و پایانی این پروژه، تأثیر نانو صفحات cuo سنتز شده بر روی سیستم نورتابی شیمیایی لومینول- پتاسیم پرمنگنات در محیط قلیایی بررسی گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که شدت نشر سیستم مذکور در حضور نانوصفحات بطور قابل ملاحظه ای افزایش یافت. بنابراین در ادامه از سیستم نورتابی شیمیایی تزریق در جریان معرفی شده جدید (لومینول- پتاسیم پرمنگنات- نانو صفحات cuo) برای اندازه گیری آنتی بیوتیک مروپنم بکار گرفته شد. همچنین شدت نشر نورتابی شیمیایی سیستم پیشنهاد شده در حضور مروپنم نیز افزایش قابل ملاحظه ای نشان داد. بطوریکه در شرایط بهینه حاصل شده، سیستم مذکور قابلیت پایش مروپنم در محدوده ی غلظتی mg l?1 6-005/0 را دارا می باشد. همانند آنتی بیوتیک های اندازگیری شده در مراحل قبلی پروژه حاضر، مروپنم نیز در نمونه های آبی مختلف پایش گردید

در پروژه ی حاضر، ابتدا کوانتوم دات های کادمیم سولفید پوشش یافته با ال-سیسئین (l-cys-cds qds) به روش هیدروترمال سنتز شد و مشخصات کوانتوم دات های سنتزی با استفاده از آنالیزهای میکروسکوپ الکترونی روبشی (sem)، میکروسکوپ الکترونی عبوری (tem)، پراش اشعه ایکس (xrd)، طیف بینی فروسرخ تبدیل فوریه (ft-ir) و فتولومینسانس (pl) بررسی گردید. نتایج آنالیز الگوی xrd هیچ گونه پیک مربوط به ناخالصی نشان نداده است. با استفاده از آنالیز xrd میانگین اندازه کریستال های cds سنتزی 5nm به دست آمد. با توجه به تصاویر sem و tem معلوم گردید که l-cys-cds qds دارای مورفولوژی یکنواخت و شکل کروی هستند. با استفاده از تصاویر sem، فراوانی اندازه l-cys-cds qds در حدود 9-5 نانومتر ارزیابی شد. در بخش دوم پروژه حاضر، از خاصیت نورتابی شیمیایی مستقیم l-cys-cds qds برای اندازه گیری دگزامتازون و آتنولول بهره گرفته شد. تأثیر پارامترهای عملیاتی بر سیستم نورتابی شیمیایی مستقیم بررسی شد. محدوده های خطی برای اندازه گیری داروهای ذکرشده به ترتیب25/0-0/004 میلی گرم برلیتر و 15/0-0/003 میلی گرم بر لیترارزیابی شده اند. علاوه براین، حد تشخیص های مربوط به اندازه گیری دگزامتازون و آتنولول به ترتیب 0/0013 میلی گرم بر لیتر و 0/0012 میلی گرم بر لیترمحاسبه شده اند. همچنین مکانیسم سیستم نورتابی شیمیایی توسعه یافته برای اندازه گیری دارو های آتنولول و دگزامتازون با استفاده از طیف های نورتابی شیمیایی، uv-vis و pl مورد بحث قرار گرفت. اثر مزاحمت های عوامل مختلف در اندازه گیری آلاینده های دارویی در نمونه های آبی نیز مورد بررسی قرار گرفت. در بخش سوم پروژه ی حاضر، از l-cys-cds qds به عنوان حساس کننده در سیستم های نورتابی شیمیایی استفاده گردید و چهار سیستم نورتابی شیمیایی kmno4–na2s2o3–cds qds، kmno4–morin–cds qds، kmno4–carminic acid–cds qds و kmno4–rhodamine b–cds qds با استفاده از اثر حساس کنندگی l-cys-cds qds توسعه یافتند. از این سیستم ها برای اندازه گیری سلژنین هیدروکلراید، نالیدیکسیک اسید، ونکومایسین هیدروکلراید، کلوکساسیلین و مروپنم در نمونه های آبی استفاده شد. محدوده های خطی اندازه گیری داروهای مذکور به ترتیب 30/0-0/01میلی گرم بر لیتر، 21/0-0/0013 میلی گرم بر لیتر،190/-0/004میلی گرم بر لیتر،22/0-0/008 میلی گرم بر لیترو 16/0-0/0024میلی گرم بر لیتر و تعیین شده اند. همچنین حدتشخیص های اندازه گیری دارو های مذکور به ترتیب 0/004میلی گرم بر لیتر، 0/003میلی گرم بر لیتر، 0/0014میلی گرم بر لیتر، 0/0058میلی گرم بر لیتر و 0/0019میلی گرم بر لیتر محاسبه شده اند. در نهایت اندازه گیری آلاینده ی دارویی مذکور تحت شرایط بهینه در نمونه های مختلف آبی نظیر آب شرب شهر تبریز و یک نمونه آب چاه منطقه سعیدآباد تبریز انجام گردید.