گفتگو به طور کلی و گفتگو در ادبیات داستانی، به ویژه ادبیات غنایی (نظامی گنجوی)، مسأله ای است که بررسی و تحلیل ابعاد، زوایای آن نیاز به تأمل و کاوش دارد. روش تحقیق در این پژوهش، رسیدن از کل به جزء بوده است. به این صورت که برای رسیدن به بررسی های مربوط به گفتگوهای داستانیِ داستان های نظامی، ابتدا چیستی و ماهیت خود گفتگو را بررسی کرده ایم. سپس به انواع گفتگو در ادبیات فارسی پرداخته و پس از آن نیز در کتاب های داستان نویسی و نمایشنامه نویسی کاوش کرده، وظایف و ویژگی های گفتگو را جمع آوری و به شکلی مدون طبقه بندی کرده ایم، پس از آن به استخراج انواع، اقسام و اشکال مختلف این مسأله در دو اثر نظامی- به شکل مجزا- پرداخته و در نهایت نیز جمع بندی و نتیجه گیری بحث را آورده ایم. گفتگو در ادبیات کهن فارسی از دیرباز در انواع مختلف ادبی وجود داشته است. بسیاری از شاعران و نویسندگان چه در آثار داستانی، حکایات و چه در دیگر انواع ادبی از گفتگو استفاده کرده اند؛ اما آنچه که در این پژوهش، تحقیق و بر آن تأکید شده است، گفتگو محور بودن آثار نظامی - به ویژه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون- است. نظامی داستان نویس و نمایش نامه نویسی است که با زبان شعر توانسته است خالق گفتگوهای ماندگار ادبیات غنایی جهان باشد.