مبانی فهم و تفسیر قرآن، اندیشه های بنیادین و تاثیرگذار در تفسیر هستند که از چرایی و خاستگاه نظری فرایندهای تفسیری مانند اصول و روشها سخن گفته و در تبیین و تعیین آنها نقش محوری دارند. این مبانی از حیث نتایج و معلولات به مبانی مشترک و مختص و از حیث منابع و خاستگاه معرفتی به مبانی نقلی و عقلی تقسیم می گردند. اهمیت و ضرورت پردازش این موضوع از دو حیث قابل تامل است:1) نقش محوری مبانی تفسیری در چگونگی فهم و برداشت از قرآن 2) بررسی موضوع از منظر امیرمومنان علی?که خود افزون بر ناطق قرآن، قرآن ناطق نیز بوده و این امر منجر به اعتبار و تعمیق دوچندان بحث می شود. بطور کلی می توان چهار مبنای محوری و کلان را از نهج البلاغه استنباط نمود: 1) قدسیت قرآن 2) وجوه پذیری قرآن 3) ناطقیت قرآن 4) تعاملات و روابط اهل بیت ?با قرآن قدسیت قرآن ناظر به تنزه ماورایی قرآن از نقص و خطا بوده که این تعریف معلول شواهدی از نهج البلاغه می باشد که بر دو رکن اساسی قدسیت یعنی ماورایی و عصمت قرآن پای می فشارد. ضمن آنکه در پرتو واکاوی عبارت (انما کلامه سبحانه فعل منه انشاه و مثّله) اصل وحیانی بودن الفاظ قرآن خود را می نمایاند. وجوه پذیری مبنای دیگری است که پردازش آن بر اساس عبارت (لاتخاصمهم بالقرآن فانّ القرآن حمّال ذووجوه تقول و یقولون؛ قرآن حمال ذووجوه است، تو می گویی، آنها هم می گویند) سامان یافته است. وجوه پذیری قرآن به معنای کثرت قرائتها و برداشتها از متن آنگونه که غرب می انگارد (هرمنوتیک فلسفی) نیست، بلکه ناظر به دو بعد معنا شناسانه و آسیب شناسانه است که پذیرش اولی و نفی دیگری بر اساس سیری روشمند و با توجه به اصول و قرائن نقلی، عقلی و ادبی انجام می پذیرد. مبنا و معنای ناطقیت قرآن برخاسته از شواهدی از نهج البلاغه است که قرآن را در صدد سخنگویی و انتقال مفاهیم و معارف خویش به مخاطب در سه قالب رجالی(نطق محسوس)، دلالی و تفسیری(نطق معقول) می داند. این مفاهیم و معارف انتقالی، (علی رغم تفکر پوزیتیویستی) معنادار و معرفت بخش بوده و در پرتو قرائن از حجیت ظواهر برخوردارند. افزون بر آنکه از نظارت این مفاهیم نسبت به یکدیگر، روش تفسیری قرآن به قرآن استنباط می گردد. اندیشه مفسر پیرامون نوع تعامل و رابطه اهل بیت: با قرآن از مبانی دیگری است که در چگونگی تفسیر و برداشت از قرآن نقش محوری دارد. شواهد بدست آمده از نهج البلاغه ناظر به سه رابطه معرفت، معیت و ظرفیت ارزیابی شده که واکاوی آنها محقق را به مرجعیت، حجیت وعصمت روایات خاندان وحی در حوزه تفسیر و علوم قرآن رهنمون می نماید.

چکیده: چالش جدی بشریّت معاصر، بیش از آن که وام دار ضعف قوانین یا فقدان تکنولوژی باشد، معلول عدم کاربست بایسته های اخلاقی و رفتاری است. یکی از این بایسته های مهم و پرنقش، عنصر استقامت و پایداری است. سیری اجمالی در آموزه های دینی و گذری کوتاه بر تجارب پیشینیان، اهمیت و کارکرد شگرف و شگفت این عنصر را بیش از پیش نمایان می سازد. بر این اساس، تحقیق حاضر نضج گرفت و در آن به مفهوم استقامت و واژگان نزدیک به آن، انواع استقامت و علل و عوامل موثر در آن و در نهایت نقش آفرینی و کارکردهای این عنصر مهم رفتاری پرداخته شد. اما آنچه موجبات تمایز این اثر را با دیگر آثار رقم می زند، پردازش موضوع استقامت با تکیه بر آموزه های قرآن ناطق و ناطق قرآن یعنی امیرمومنان علی (علیه السلام) است که می توان زیباترین جلوه های معرفتی حضرت را در کتاب گران سنگ نهج البلاغه به نظاره نشست. بدون تردید چالش-های فردی و فرافردی بشریت امروز همچون، ضعف و تسلیم در برابر ارباب زر و زور، خود باختگی فرهنگی، تزلزل در اعتقادات دینی و هنجارهای اخلاقی، از هم گسیختگی خانواده ها، پشت بشر معاصر را سرخ کرده و در مقام ارائه مدل و راهکار، عنصر استقامت و پایداری می تواند نسخه مجرّبی برای رفع و دفع چالش های مذکور باشد. بررسی های انجام گرفته در این تحقیق نشان می دهد، سعادت و عزّت ماندگاری را که بشر معاصر، جویای آن است، با تکیه بر علم و مدرنیته ساختن زندگی، حاصل نمی گردد، بلکه تنها با استقامت دین مدارانه است که بشریت می تواند مهر نیک فرجامی را در کارنامه خود زند. ?

امروزه ابعاد و آثار سوء تخریب محیط زیست، بر بشریت پوشیده نیست و اشخاص حقیقی و حقوقی ضمن درک بهتر نسبت به این موضوع، راهبردها و راهکارهای بیشتر را برای این مهم اتخاذ کرده¬اند. بازگشت به آموزه¬های آسمانی و رعایت توصیه¬های خداوند، یکی از مهم¬ترین و نافذترین راهکارها برای تعامل بهتر با محیط زیست است چرا که در جهان¬بینی دینی خالق هستی خداوند متعال بوده و ارتباط در هم تنیده میان عالم تکوین و تشریع وجود دارد و نسخه خالق برای زندگی کردن، در واقع نسخه نیک برای تعامل با محیط زیست هم قلمداد می¬شود و شامل مدیریت رفتار با آب، خاک، هوا و طبیعت ذی شعور هم می¬شود. به خصوص وقتی که این مهم از منظر اسلام و قرآن کریم بررسی شود که واجد شاخصه¬هایی همچون جامعیت، کمال و غنای معرفتی است. قرآن کریم کتاب جامع زندگی و هدایت انسان بسوی تأمین نیازهای دنیوی و اخروی اوست و در این تحقیق سعی شده ابعاد سبک زندگی در تعامل با محیط زیست از منظر آموزه¬های این کتاب شریف بررسی شود. این پژوهش در شش فصل سامان یافته است: در فصل اول: کلیات. فصل دوم: مبانی نظری سبک زندگی در تعامل با محیط زیست شامل مبانی هستی¬شناسی و مبانی انسان¬شناسی. فصل سوم: سبک زندگی در تعامل با آب شامل اصول و آموزه-های اخلاقی زیست محیطی آب. فصل چهارم: سبک زندگی در تعامل با هوا و ابعاد آن. فصل پنجم: سبک زندگی در تعامل با گیاهان. و فصل ششم: سبک زندگی در تعامل با زمین و کوهها. در راستای محیط زیست تحقیقات گوناگونی صورت گرفته اما تحقیق کامل و جامعی در راستای سبک زندگی در تعامل با محیط زیست صورت نگرفته لذا در این پژوهش سبک زندگی در تعامل با محیط زیست مورد بررسی قرار گرفته است.