چکیده ناصرخسرو قبادیانی (394-481) شاعر، جهانگرد، متکلم و مبلغ فرقه اسماعیلیه، آثار متعددی به نثر و نظم از خود به جا گذاشته است. دیوان او از نظر مباحث کلامی، اجتماعی، تاریخی و ادبی قابل توجه و مطالعه است. در مجموع می توان دیوان این شاعر را یکی از آثار نشان دهنده فرهنگ توانای ایرانی ـ اسلامی در سده پنجم به شمار آورد. این دیوان به دلیل مسائلی همچون کهنگی زبان و نبود نسخه قابل اعتماد نزدیک به دوران زندگی شاعر، محل اختلاف فراوان از لحاظ معنی و ضبط درست ابیات است. این پژوهش به معرفی، بررسی، مقایسه و نقد شروح نوشته شده بر دیوان ناصرخسرو می پردازد. در این مسیر ابتدا ویژگی?های یک شرح به نسبت جامع ارائه شده، و بر اساس آن به بررسی شروح مورد بحث پرداخته می? شود. در این پایان نامه سعی شده تنها ابیاتی مورد بحث واقع شود که شارحان در آن اختلاف نظر داشته اند. شروحی که برای این پژوهش انتخاب شده بر اساس ترتیب الفبائی نام خانوادگی شارحین عبارتند از: ادیب پیشاوری، حلبی، درگاهی، دزفولیان، شعار، طاهری مبارکه، غلامرضایی، محقق، محمدی?ـ برزگر خالقی. نتیجه این که تا کنون شرح کامل و منسجمی بر دیوان ناصرخسرو نوشته نشده و گزیده های موجود نیز ضعف ها و اشکالاتی دارند. کلیدواژه?ها: ناصرخسرو قبادیانی، نقد، شرح، شارح، گزیده.