چکیده ادبیّات دوره مشروطه، پیوند دهنده ادبیّات کلاسیک و نوی ایران است. در این دوره، مفاهیم و اندیشه هایی نو وارد ادبیّات ایران شد که در دوره های قبل یا وجود نداشت و یا در معناهایی متفاوت و کلیشه ای بیان می شد. آذربایجان و مردم آن، هم در به وجود آمدن انقلاب مشروطه و هم در تحوّلات ادبی آن دوره نقش بسزایی داشتند. ادیبان آذربایجان به دلایلی از جمله: موقعیّت خاصّ جغرافیایی، قرار گرفتن در مسیر برخورد تمدّن های عثمانی، قفقاز و اروپا با ایران، دارا بودن زبان و فرهنگ مشترک با مردمان آن سوی مرزها و... از اثرگذارترین افراد در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی، ادبی و... ایران به شمار می آیند. در این پایان نامه به بررسی نقش مردم آذربایجان در تحوّلات ادبی دوره مشروطه پرداخته می شود، که در پنج فصل به قرار زیر تنظیم و تهیّه شده است: فصل اوّل به بیان کلّیّاتی در مورد خصوصیّات ادبی دوره مشروطه، معرّفی مختصر نواندیشان آذربایجان در آن دوره، ضرورت و اهداف تحقیق و مروری بر تحقیقات انجام شده در مورد ادبیّات دوره مشروطه اختصاص یافته است. در فصل دوّم به بررسی پیش زمینه های تحوّلات ادبی و رواج اندیشه های ادبی نو در ایران و آذربایجان پرداخته شده است. در فصل سوّم پس از بررسی عوامل موثّر در اندیشه های ادبی نو در آذربایجان -پس از به وقوع پیوستن انقلاب مشروطه- از قبیل موقعیّت خاصّ جغرافیایی، زبان و مطبوعات منتشره در آذربایجان، تحوّلات ادبی آن دوره مورد تحقیق قرار گرفته است. در فصل چهارم چند تن از نو اندیشان ادبی آذربایجان (میرزا تقی خان رفعت، میرزا جعفر خامنه ای و بانو شمس کسمایی) معرّفی شده اند. فصل پنجم مختصّ جمع بندی و نتیجه گیری می باشد. کلید واژه ها: نو اندیشی، آذربایجان، ادبیّات مشروطه، تقی رفعت، شمس کسمایی، جعفر خامنه ای.