دین از واژگان پرکاربرد در قرآن کریم است و اندیشمندان اسلامی از منظرهای مختلف به بررسی مفهومی آن پرداخته اند. با این حال، کاربردهای متنوع و مختلف آن در قرآن کریم و مشکل روش شناختی تلاش های گذشته سبب شده که همچنان در ابهام باقی بماند. از این رو بررسی معنایی آن با استفاده از روش های نوین تحلیل معنا ضروری می نماید. معناشناسی به بررسی مؤلفه ها و حوزه ی معنا یی واژگان کلیدی قرآن کریم از طریق شناسایی روابط معنایی و جایگاه هر یک در شبکه های معنایی متن جدا از پیش داوری ها و تلقی های بیرونی می پردازد که روش کارآمد و معتبری در این نوع مطالعه به شمار می رود. از این رو پژوهش حاضر با تکیه بر خود آیات و بر مبنای روش معناشناسی، با تعیین حوزه های معنایی و در چارچوب روابط معنایی نظیر شمول معنایی، تقابل، همنشینی و جانشینی به بررسی معنای دین در قرآن کریم پرداخته است. به این ترتیب واژه ی دین در دو حوزه «این جهانی» و «آن جهانی» تمایز یافته و با تمرکز مطالعه در حوزه ی معنایی این جهانی به تحلیل معنایی آن پرداخته شده است. در پی این تحلیل معناشناختی، معنای اساسی دین مشخص شده و بر مبنای آن تعریف جامع و کاملی از دین ارائه گردیده است. در پایان جهت شناخت بهتر مفهوم قرآنی به مقایسه ی آن با تعاریف رایج مفسران و متکلمان پرداخته شده است.

در این پژوهش "إنّ" و "أنّ" (دو حرف از حروف مشبهه بالفعل) در قرآن کریم بررسی شده است. با توجه به موارد کاربرد إنّ (1634 مورد) و أنّ (313 مورد ) در قرآن کریم، یکی از مبانی مترجم در ترجمه قرآن شناخت معنای صحیح این دو واژه است. مترجم باید دید روشنی از این دو واژه داشته باشد و بداند در هر یک از این موارد چه ترجمه ای از آن دو ارائه دهد تا ترجمه ی او درست، روان و نزدیک به مدلول متن عربی قرآن باشد. برای دریافت معانی این دو واژه، کلیه موارد این دو واژه در قرآن کریم استقصاء شده اند و از آن جا که بخش نحوی، هسته مرکزی دستور را برای زایاندن و ساخت جملات زبان تشکیل می دهد، ساختارهای نحوی که این دو واژه در آن ها به کار رفته مشخص و دسته بندی شده اند، آن گاه طبق اصول زبان شناسی مقابله ای به ویژه اصول دستور زایشی- گشتاری، معانی این دو واژه و معادل آن دو، در فارسی مشخص شده اند. نتایج این رساله مشخّص می کند که "إنّ" در قرآن کریم گاهی تأکیدی، گاهی تعلیلی، گاهی صرفا زبانی بوده و گاهی حرف ربط است. "أنّ" در قرآن کریم حرفی ربطی بوده و تأکید در آن یا فهمیده نمی شود یا موارد تأکیدی آن بسیار نادر است.

در فصل اول مبحث کلیات مطرح می شود تجسس و جاسوسی از نظر لغت و همچنین مفهوم آن در منابع اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد.فصل دوم رساله موضوع تجسس در قرآن و ورایات را مطرح و حرمت و جواز آن را از نظر کتاب و سنت بیان می کند. قست اول این فصل حرمت تجسس با استناد به کلام الهی و ذکر روایات متعددی و نمونه های زیادی از دستورالعملها و بخشنامه های که توسط پیامبر و امامان معصوم در مورد تجسس و کسب اطلاعات مطرح شده و نیز سیره عملی آن بزرگواران می پردازد. و از آنجایی که منصب، نقابت، عرافت و برید به نحوی به موضوع تجسس و کسب اطلاعات ارتباط دارد به عنوان یک مطلب فرعی مطرح و شواهدی قرآنی و روایی برای آن آورده شده است موضوعاتی چون تجسس در مورد عملکرد، تجسس برای حفظ منافع عمومی و تجسس در مورد موضع گیری مردم در قبال سیاستهای دولت اسلامی، تجسس از عملکرد کارگزاران همانند استانداران، فرمانداران، متصدیان امور اقتصادی، قضات، نظامیان و .... بخش پایانی فصل دوم رساله را تشکیل می دهد. سیره تاریخی پیامبر و امامان در موضوع جاسوسی عنوان فصل سوم رساله است که عناوینی چون دستورات پیامبر (ص) برای کسب اطلاعات، برخورد پیامبر با جاسوسان و نقش عیون و جاسوسان در حکومت حضرت علی (ع) را در بر دارد موضوع تقیه به عنوان یک مطلب تکمیلی به جهت اینکه از جهت تاکتیکی به جاسوسی و کسب اطلاعات مربوط می شود در بخش پایانی فصل سوم آورده شده است. و فصل چهارم این رساله نظریات فقها را در موضوع مورد نظر منعکس نموده است.

در این نوشتار ما به دنبال این مدعا هستیم که مبانی کلامی نقش اهل بیت علیهم السلام در تفسیر قرآن کریم چه می باشد؟ یعنی به چه دلیل تفسیری که اهل بیت (ع)از قرآن کریم ارایه کرده اند، حجت است. به این منظور این نوشتار را در دو بخش ارایه کردیم. در بخش نخست به توضیح و تبیین تفسیر اهل بیت (ع) از قرآن کریم پرداخته ایم. بخش دوم که مهم ترین بخش است، به تبیین مبانی پرداخته است. به نظر ما حجیت تفسیری اهل بیت (ع) بر سه مبنا استوار است؛ نخست، اتصال اهل بیت (ع) به غیب است. دومین مبنا، برخورداری آنان از عصمت است، و سومین مبنا ارتباط اهل بیت (ع) با سیره نبوی است. بر اساس برخی روایات، پیامبر (ص) علم خود را به همه ی جانشینان و حتی به حضرت زهرا (ع) منتقل کرده است، بنابراین اهل بیت (ع) آگاه ترین افراد از سیره ی نبوی خواهند بود.

این پژوهش، براساس ادلّه قرآنی، روایی، عقلی، دیدگاه های فقها و متکلّمین اسلامی، به اثبات آزادی اعتقاد در ابتدا در دین اسلام و پذیرش آن همراه با استدلال و برهان و اختیار کامل می پردازد و ادلّه مخالفان این اندیشه را نقد می کند. نوشتار حاضر در چهار فصل سامان یافته است. فصل اوّل با طرح آیات مبنی بر آزادی عقیده در اسلام، عدم اجبار در پذیرش ابتدایی دین اسلام را واکاوی کرده و تفسیر اجمالی آیات را بیان می کند. در این فصل نگارنده پس از ذکر آیه مورد نظر، استدلال خویش را از آن استخراج کرده و دیدگاه های مناقشه کنندگان در آیات مربوط و نحوه استدلال آنان در غیر معنای مورد نظر خود را ارزیابی می کند. وی معتقد است طبق این آیات، خداوند متعال بشر را آزاد آفریده خود اوست که با تحقیق و اختیار دست به گزینش دین دلخواه خویش می زند. نگارنده، مبنای تبلیغ همه انبیای الهی را همین اختیار در اعتقاد عنوان کرده و آیات مربوط به جنگ و جهاد را تحمیل اعتقاد به طرف مقابل نمی داند. وی در فصل دوم به انعکاس سیره پیامبر اسلام( و اهل بیت آن حضرت درباره پذیرش آزادی اعتقاد ابتدایی در دین اسلام پرداخته و نامه نگاری های رسول اکرم به سران کشورهای دیگر و دعوت آنان به پذیرش اسلام و امضای پیمان نامه های متعدّد آن حضرت با سایر قبایل و ادیان را در همین راستا عنوان می کند. در فصل سوم نویسنده به نقد ادلّه برخی فقهای امامیه در زمینه آزادی ابتدایی اعتقاد در اسلام می پردازد و دیدگاه فقهایی را که معتقدند باید کفّار را مجبور به پذیرش دین کرد و در غیر این صورت با آن ها جنگید و آنان را کُشت، واکاوی کرده، سس نظریّات برخی فقیهان امامیه را که بر عدم اجبار بر پذیرش دین اسلام تأکید ورزیده اند، تقویت می کند. وی نظریّات سی تَن از فقهای امامیه از قُدَما و دَه تن از معاصرین را همراه با ادلّه فقهی آنان در این باره منعکس ساخته و به نقد آن ها می پردازد. در فصل چهارم و پایانی نیز ادلّه معتقدین به آزادی عقیده در اسلام مطرح شده و در این زمینه قواعدی کلامی، مانند جبرو اختیار، امر بین الامرین، نظریه جبر اشاعره و نقد آن، نظرّیه اختیار مطلق و نقد آن و دلیل و قاعده وجوب تفکر و استدلال در پذیرش اصول دین و دلیل های شیعه امامیه به صورت مبسوط بیان می شود.

این نوشتار به بررسی روش شناسی شهید سیدمحمدباقر صدر در مباحث کلامی و ابداعات ایشان در این زمینه می پردازد و شیوه مباحث کلامی وی را با استفاده از قیاس و دلیل استقرایی در مسایلی همچون: الهیات، نبوت، امامت و معاد، بیان می کند. نویسنده می کوشد نوآوری های شهید صدر در طرح مباحثی مانند ارتباط مسایل کلامی با مسایل اجتماعی و علمی را به تصویر کشیده و رویکردی جدید از مباحث کلامی از منظر شهید صدر ارائه دهد. پژوهش حاضر در چهار فصل تنظیم شده است. نگارنده در مقدمه تحقیق تعریفی از علم کلام و پیدایی و گسترش آن، موضوع علم کلام، روش این علم در پرداختن به مباحث اعتقادی و نقاط ضعف و قوت موجود در علم کلام را مطرح می سازد. وی در فصل اول به معرفی افکار و روش شناسی کلامی شهید صدر پرداخته و روش عقلی و قیاسی، روش استقرایی و مراحل و ویژگی های این روش ها در تبیین مسایل اعتقادی و نوآوری های وی را در این زمینه بررسی می کند. در فصل دوم دیدگاه های کلامی شهید صدر در مورد مباحث مربوط به الهیات مطرح شده و راه های اثبات صانع به روش عقلی، علمی و استقرایی و ابعاد اجتماعی توحید، صفات الهی، مسأله بداء و تفسیر آن توسط شهید صدر بیان گردیده است، در فصل سوم تحلیل و تفسیر شهید صدر در باره دین، نبوت و امامت مطرح گردیده و مطالبی مانند منشأ دین، مشکلات اجتماعی اسلام، نقش نبوت در زندگی انسان، اثبات نبوت پیامبر اسلام، رابطه معجزه با قوانین طبیعی، نقش امامت در زندگی انسان، اثبات عصمت امام و اعتقاد به مهدویت واکاوی می شود. در فصل چهارم برخی مفاهیم اعتقادی مربوط به انسان شناسی همچون: جبر و اختیار و حل شبهه های مربوط به آن، حُسن و قُبح عقلی و ارتباط آن با عدل الهی، اثبات معاد و ابعاد اجتماعی آن از دیدگاه شهید صدر بیان گردیده است

در این اثر از موضوع نصریه بحث شده است که فرقه ای از غلات بشمار می روند. و این اثر بر مقدمه و سه فصل و یک خاتمه مشتمل می باشد. بحثی در مورد ضرورت و هدف و سئوالات اصلی و فرعی و فزضیه ها و پیشینه تحقیق و بررسی منابع و روش و ابزار تحقیق در مقدمه خواهیم آورد. و در فصل اول کلیات خواهیم آورد که شامل بررسی مفهوم غلوم از جهت لغت و اصطلاح می باشد. و همینطور از تاریخ غلو در اسلام و تشیع و غلو در پاکستان بررسی می شود که در ضمن بعضی از فرقه های غلات نیز بررسی می شوند. و در فصل دوم از تاریخ و اعتقادات و شخصیت های نصیریه بحث می شود. و در همین زمینه از نظرات نصیریان و غیرنصیریان استفاده شده است. و در فصل سوم بر تاریخ و اعتقادات و شخصیت های نصیریان پاکستان مشتمل است که در این زمینه از مصاحبات با نصیریان پاکستان و مشاهدات خودم استفاده شده است. و در خاتمه نیز خلاصه بحث و نتیجه و پیشنهادات آورده خواهند شد.

پس از گسترش اسلام به مناطق خارج از شبه جزیره عربستان، و در پی اسلام آوردن جوامع غیرعرب، ضرورت تبلیغ و ترویج آموزه های اسلامی به سایر زبان ها، ایجاب می کرد که قرآن کریم نیز به زبان های غیرعربی ترجمه شود. در این راستا، مسلمانان شبه قاره هند نیز تلاش کردند تا قرآن را به زبان های مختلف این منطقه و از جمله به زبان اردو ترجمه نمایند. تاکنون بیش از هزار ترجمه و تفسیر از قرآن کریم به زبان اردو منتشر شده، که این پژوهش تنها آثاری را که توسط علمای شیعه به زبان اردو تدوین گردیده مورد بررسی قرار داده است. در معرفی ترجمه ها و تفاسیر، ابتدا معرفی مختصری از مترجم، شامل زندگی نامه و خدمات علمی او ارایه گردیده، و سپس به معرفی اثر و ویژگی های آن پرداخته شده است. همچنین روش ترجمه، و گاهی نقد و بررسی اثر نیز مورد توجه بوده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که روش مترجمین و مفسرین شبه قاره در ابتدا کاملاً تقلیدی بوده است. از ویژگی های این دوره، رساندن فهم ساده و ابتدایی قرآن به مردم، و بیان پررنگ اختلافات مذهبی بوده است. همچنین روش تفسیر باطنی و اشاری در این دوره مورد توجه بوده، و مولفین هندی خود را ملزم به نگارش آثار خود به زبان عربی و فارسی می دانستند. اما از قرن دوازدهم و پس از رسمیت زبان اردو در مجامع علمی شبه قاره، نخستین کسی که به نوآوری در تفسیر روی آورد، ولی الله محدث دهلوی، متوفای 1122 هجری بود. در این دوران و در واکنش به افکار استعماری، عنصر دفاع در تفسیر کاملاً برجسته گردید، و مباحثی مانند حکومت اسلامی و نظام سیاسی و اقتصادی آن رونق گرفت. پس از تأسیس جمهوری اسلامی پاکستان، دیدگاه های سر سید احمدخان و سید جمال الدین افغانی در روش تفسیر کاملاً برجسته گردید. پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز مسیر فکر علمای شبه قاره را به سوی ابعاد انقلابی و اجتماعی آموزه های تفسیری سوق داده است.

این رساله حاصل مطالعاتی است که در حدامکان با مراجعه به جمیع آثار علامه و ابن تیمیه در پی تطبیق این دو دیدگاه انجام گرفته است. هدف اصلی نگارنده، رسیدن به نقاط اشتراک و افتراق این دو نظریه برای رسیدن به این منظور واژه تأویل در منابع لغوی، قرآنی و روایی مورد بررسی قرار گرفته است.

تعتبر السنّه النبویّه البیان الکامل للقرآن الکریم، والمصدر الثانی من مصادر التشریع الإسلامی لکن مع کلّ هذا ظهر إختلاف کبیر بین المسلمین حول تاریخ تدوین الحدیث، وهل أنّ التدوین قد بدأ فی عهد الرسول أو بعد وفاته؟ وظهرت أیضاً تحریفات فی السنّه النبویّه من وضع وجعل وبدع وغیرها لأسباب سیاسیّه أو دینیه... وأثر ذلک فی ظهور المدارس الفقهیّه، وقد حاولت فی هذا البحث تسلیط الأضواء علی ذلک من خلال تقسیمه إلی فصول ومقدّمه وخاتمه. أمّا الفصل الأول فیشمل علی النشاط الثقافی قبل ظهور الإسلام وبعد البعثه النبویّه الشریف أمّا الفصل الثانی فیشمل علی تعریف لمصطلح الحدیث لغهً وإصطلاحاً، والفرق بین الحدیث والسنّه، وحجیّه الحدیث والسنّه. ... أمّا الفصل الثالث فیبحث فی المراحل التی مرّ بها تدوین الحدیث النبوی، أی التدوین فی عهد الرسول الأعظم، والتدوین فی عهد الخلفاء، وأسباب المنع من التدوین. ... أمّا الفصل الرابع فیبحث آثار المنع، وأهمّها: اختفاء جمله کبیره من الحدیث، وکثره الوضع، واختلاف الحدیث، والتشکیک فیه، واتّهام الدین الإسلامی بالتخلّف، وإبعاد المسلمین عن أهل البیت(علیه السلام). ... أمّا الفصل الخامس فیشمل المدارس الفقهیّه المشهوره؛ مثل مدرسه الخلافه، ومدرسه الإمامه، وخصائص کلّ منهما، واعتماد بعضها علی آلیّات غیر مشروعه کالقیاس و والإستحسان و... ... أمّا الفصل الأخیر فیشمل علی الخاتمه والنتیجه النهائیّه فی هذا الفصل، وما توصّلنا إلیه من أنّ السبب وراء المنع من التدوین والتحدیث لیس لطمس فضائل أهل البیت(علیه السلام) فقط، بل وإبعاد الأمّه عن أهل البیت فقهیّاً وسیاسیّاً، وفتح باب الإجتهاد مطلقاً فیما ورد فیه النصّ وفیما لا نصّ فیه، واتّخاذ إجتهاد الصحابی أو سیره الشیخین کأصل ثالث فی التشریع وعدّه قسیماً لکتاب اللَّه وسنّه نبیّه، وقد تبیّن بأجلی صوره یوم الشوری، وفی ذلک نری توسّع آراء عثمان ومعاویه ومن بعدهما حتّی أنّ المسلمین ضاقوا ذرعاً بإحداثات عثمان، ولمّا أحسّ ببوادر الثوره سخّر سعید بن زید بن نفیل لوضع حدیث العشره المبشّره بالجنّه، ولهذا حاولوا إبعاد الأمّه عن المدوّنین والمدوّنات، وعلی رأسهم أهل البیت(علیه السلام) ومدوّناتهم.

معناشناسی به عنوان یکی از شاخه های زبان شناسی که به پیدایش معنا و سیر پیشرفت و تحولات آن می پردازد، روابط معنایی بین مفاهیم مختلف را شناسایی می کند و شبکه ای از معانی مرتبط را استخراج می کند، نقش بسزایی بویژه در حوزه مطالعات قرآنی و تفسیری داشته است. در این پژوهش با بررسی و نقد مکاتب مختلف معناشناسی قابل استفاده در مسیر فهم قرآن کریم، دیدگاه مکتب قوم زبان شناسی به عنوان برجسته ترین مکتب در این میان، مورد تدقیق بیشتری قرار گرفته است که توشیهیکو ایزوتسو چهره برجسته این مکتب به شمار می رود. او یک زبان شناس، فیلسوف، اسلام شناس و قرآن پژوه ژاپنی (1914-1993 م.) بود که علاوه بر ترجمه قرآن کریم به زبان ژاپنی دارای دو اثر قرآنی به نام های خدا و انسان در قرآن و نیز مفاهیم اخلاقی- دینی در قرآن است که در آن ها با رویکردی معناشناسانه به تبیین ساختار اساسی آموزه های قرآن، پرداخته است. وی با برخورداری از پیشینه ای علمی در زبان شناسی و فلسفه، به بررسی معنا شناسانه واژه های کلیدی قرآن پرداخته و سعی کرده با کشف ارتباط معنایی واژگان در یک شبکه معنایی گسترده، به نظام هماهنگ قرآنی دست یابد. وی در روش خود از معناشناسی هم زمانی و درزمانی استفاده می کند که در معناشناسی هم زمانی نیز از اصول هفتگانه ای پیروی می کند که در پژوهش حاضر از جهات مختلف مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. وی طرح عملیاتی خود را در قرآن با توجه به موارد زیر متناسب سازی کرد: الف- فهم ابتدایی کلمه؛ ب - پیدا کردن کلمات کلیدی در متن و یا شناخت کلمه کانونی؛ ج - پیدا کردن شبکه تصویری یا مجموعه کلی با کمک چینشی معنادار؛ د- شناخت فرآیند انتقالی معنا از جهان بینی قدیم به جدید؛ ه- تفکیک معنای نسبی از معنای اساسی؛ و - یافتن ساحت های فرازبانی. کاربست روش معناشناختی ایزوتسو که در آن، اصولی را فراروی مفسر قرار می دهد تا در تفسیر خود از آن ها بهره مند شود باعث می شود که مفسر علاوه بر روش های سنتی مراجعه به لغت و... در صورت استفاده از این اصول هفت گانه به فهمی دقیق تر از معانی واژگان دست یابد که این فهم دقیق واژگانی، زمینه ساز تفسیری کارآمد و به روز از قرآن کریم خواهد بود. این تحقیق، به روش کتابخانه ای انجام گرفته است و در کنار نقدهایی که بر روش، منابع و محتوای آثار ایزوتسو شده است بر این نکته تصریح شده است که در مسیر فهم قرآن، گریزی از معناشناسی نیست و چنین به نظر می رسد که ایزوتسو در به کارگیری رویکرد معناشناختی در تحلیل خود از مفاهیم قرآنی موفق بوده است.

• موضوع پایان نامه بررسی حدیث اثنا عشر در منابع اهل سنت می باشد که مشتمل بر مقدمه و چهار فصل است. • در ابتدا ما به اهداف و فرضیه ها و سابقه و ضرورت تحقیق اشاره نموده و در فصل اول به بیان کلیات و مباحث مقدماتی پرداختیم که عبارتند از تعاریف ( حدیث و مترادفهای آن، علم الحدیث و اقسام حدیث) و مهمترین منابع حدیثی اهل سنت (از قرن دوم هجری تا قرون معاصر). • فصل دوم نسخه شناسی روایات اثنا عشر می باشد که در این فصل سیر تاریخی این روایات را ذکر نموده و بیان نمودیم که در کدام از منابع حدیثی اهل سنت این روایات نقل شده است. • فصل سوم نقد و بررسی روایات اثنا عشر می باشد که در این فصل ما ابتدا به طور اختصار معیارهای نقد حدیث را ذکر و این روایات را از جهت سند بررسی نمودیم و سپس اقوال دانشمندان را مبنی بر صحت این احادیث مطرح نموده و مفهوم برخی از واژگان کلیدی این روایات و محتوای آنها را بیان نمودیم. • فصل چهارم بررسی تطبیقات مصداقی روایات اثنا عشر می باشد که در این فصل اقوال دانشمندان اهل سنت را در تفسیر این حدیث مطرح نموده و بیان نمودیم که اقوال آنها از جهات مختلف دارای اشکالاتی می باشند و سپس از خود منابع اهل سنت قراین و شواهدی را که مصادیق واقعی حدیث را بیان می کنند ذکر نموده و در آخر به برخی از اشکالاتی که بر عقیده شیعه وارد نموده اند پاسخ گفتیم.

شناخت عوامل آرامش و اضطراب، موضوعی است که در این تحقیق از دیدگاه قرآن و سنت مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است، به همین منظور ابتدا به حوزه معنایی اضطراب و آرامش در لغت، آیات و روایات و نیز به مفهوم اضطراب در روان شناسی، توجه گردیده و سپس با متقابل خواندن آرامش با اضطراب، همانند دو حالت بیماری و سلامتی انسان، بررسی عوامل اضطرابهای مخرب، و آرامش مفید، مورد اهتمام ویژه قرار گرفته است که در این بخش نخست عوامل اضطراب به سه دسته کلی شناختی، رفتاری، و اخلاقی-روانی، تقسیم و زیرمجموعه های هر یک مورد کنکاش واقع شده است. در این خصوص با تمسک به ظواهرآیات و روایات، شرک ورزی، خدافراموشی، از خود بیگانگی، و جهل به معمای هستی و فنا، مهمترین عوامل شناختی اضطراب شناخته شده و در مقام تحلیل، زندگی فرد جاهل به مقام پروردگار، مملو از ترس، اندوه، و پراضطراب معرفی گردیده است.این پژوهش یکی از پیامدهای خودبیگانگی را عدم تعادل روانی و اضطراب دانسته و بر اضطراب زایی جهل به معمای هستی و فنا، نیز تأکید نموده است. در بخش عوامل رفتاری، با ذکر مستندات قرآنی و حدیثی، گناه موجب عذاب وجدان و در نهایت عامل اضطراب تلقی شده و دنیاپرستی و عوامل اخلاقی مانند برخی مراتب حسدورزی نیز، مایه اضطراب و زوال آرامش فکری مطرح گردیده است. در فصل دیگر با تأثیرگزار خواندن تفکر و بینش بر نگرشهای عینی، رفتار، عواطف و احساسات با تکیه بر آیات و روایات، خداباوری و ایمان به غیب عامل مهم آرامش به شمار رفته است و چنین تحلیل گردیده که ایمان، ضمن پاسخ دهی به پرسشهای بنیادین از راه خوش بین ساختن انسان به سیر جهان، چهره جهان را در نظر انسان مومن زیبا و سختیهای آنرا قابل تحمل جلوه میدهد، زیرا او هر واقعه ای را انعکاسی از مشیت الهی می داند. اعتقاد و رضا به قضا و قدر الهی و توکل نیز با استناد به آیات و روایات، موجب آرامش درونی دانسته شده است. سپس با اشاره به تأکید اسلام بر خودشناسی، از آن به عنوان دیگر عامل شناختی آرامش یاد و از نقش نماز، دعا، صبر و تقوا نیز به عنوان عوامل رفتاری-عملی ایجاد آرامش، نام برده است. با توجه به ظواهر برخی متون دینی، به تأثیر خواب شبانه و همسر در آرامش فرد به حیث عوامل محیطی اشاره گردیده است. در نتیجه، بر اینکه رهیافتهای شناختی و نیز راهکار رفتاری-عملی، از نگاه قرآن و سنت، برجسته ترین رهیافتهای مواجهه با اضطراب و کسب آرامش است تأکید و ضمن اشاره به اظهارات و یافته های تجربی برخی دانشمندان، مبنی بر اثبات نقش برجسته شناخت و ایمان، در این زمینه، بر اختصاصی خواندن رهیافت "رفتاری-عملی" به قرآن و سنت، پافشاری و در نهایت، با ناکام دانستن تلاشهای بشری در مهار اضطراب و ایجاد آرامش بر ضرورت روآوری انسان به معنویت و دین توصیه و بر نقش بی بدیل آن، در جهت حل مشکلات روانی و پیشگیری و کاهش اضطراب بشر معاصر، با توجه به پیامدهای جهانی شدن، و روند رو به رشد احساس بی هویتی تأکید شده است.

سیره پیامبر اکرم (ص) همواره مورد مطالعه و تحقیق مستشرقان بوده است. آنان تقریبا در تمام ابعاد و زوایای زندگی پیامبر کتاب نوشته اند، به طوری که سیره پژوهی آنان به ویژه در قرون اخیر بسیار شگفت انگیز است.مطالعه مدخل «سیره و قرآن» نشان می دهد که مهمترین موضوعاتی که ذهن مستشرقان را به خود مشغول نموده عبارتند از: مصدر و منشاء سیرع، تاریخ نگاری سیره و قرآن، ارتباط سیره و زندگی پیامبر با قرآن و ایجاد شبهه در آن و ... هستند.بررسی تحقیقات آنان، مبین این واقعیت است که ریشه اصلی شبهات آنان به انکار وحیانی بودن قرآن و اقتباس سیره پیامبر از تورات و انجیل باز می گردد، به گون های که این موضوع یکی از پیش فرض های عمومی مستشرقان است. عوامل دیگری همچون ضعیف و بی اعتبار بودن منابعی که آنان در سیره پژوهی به آن تمسک جسته اند، عدم دسترسی و مراجعه آنان و یا عدم آشنایی با منابع اصیل اسلامی، ماهیت فهم و نگرش آنان به قرآن، روحیه غرض ورزی و تعصب نشات گرفته از پیشینه های کلیسایی سبب شده که پژوهش های آنان به نتیجه نرسد و دچار لغزش نسبت به قرآن و سیره شود. این می طلبد که تلاشی جامع جهت بررسی و نقد علمی مطالب خاورشناسان صورت بگیرد و تصویری صحیح از قرآن و سیره بوسیله عالمان مسلمان ارائه شود.

چکیده ندارد.