این تحقیق به منظور ارزیابی سطوح مختلف ایزوفلاون سویا بر پاسخ¬های ایمونولوژیک و عملکرد جوجه-های گوشتی نر انجام گرفت. ایزوفلاون سویا در سطوح 20، 40، 80 و 160 میلی¬گرم بر کیلوگرم جیره بکار رفت. تیمارهای کنترل در این آزمایش شامل یک تیمار کنترل منفی(جیره پایه فاقد هر گونه ماده مکمل) و دو تیمار کنترل مثبت(جیره¬های حاوی 200 میلی¬گرم بر کیلوگرم آنتی¬بیوتیک¬های باسیتراسین روی و ویرجینیامایسین) بود. این مطالعه با 350 قطعه جوجه گوشتی نر نژاد راس(308)، از سنین 1 تا 42 روزگی، در قالب طرح کاملا تصادفی با 7 تیمار، 5 تکرار و 10 قطعه جوجه در هر تکرار اجرا شد. تیتر آنتی¬بادی برنشیت و نیوکاسل در جیره¬های حاوی ایزوفلاون سویا در سطح 20 و 40 میلی¬گرم، افزایش معنی¬داری را نسبت به تیمار¬های کنترل مثبت و منفی در 12 روز پس از تزریق واکسن نشان دادند(0/01>p). ایزوفلاون سویا تاثیری بر تیتر ثانویه تولید آنتی بادی در پاسخ به تزریق srbc نداشت، اما استفاده از ایزوفلاون، باعث بهبود تیتر آنتی¬بادی تام¬در پاسخ اولیه شد، بطوریکه بالاترین تیتر در تیمار¬های حاوی 40 میلیگرم ایزوفلاون سویا بود(0/05>p). درصد لنفوسیت¬ها و هتروفیل¬های جریان خون محلی و نسبت هتروفیل به لنفوسیت تحت تاثیر تیمار¬های آزمایشی قرار نگرفت(0/05>p). استفاده از ایزوفلاون سویا باعث افزایش وزن غده بورس فابریسیوس در پرندگان 21 و 42 روزه شد، بطوریکه بالاترین وزن در سطوح 20 میلی¬گرم و 80 میلی¬گرم بترتیب در 21 و 42 روزگی مشاهده شد. مکمل نمودن تیمارهای غذایی با ایزوفلاون سویا، تاثیر معنی¬داری بر غلظت کلسترول خون پرندگان نداشت. افزایش سطح ایزوفلاون باعث کاهش خطی در غلظت ldl پلاسما گشت (0/01>p). در حالیکه غلظت hdl پلاسما با افزایش سطح ایزوفلاون، افزایش یافت(0/05>p). سطح 160 میلی¬گرم ، ایزوفلاون کمترین غلظت ldl را نسبت به تیمار¬های شاهد مثبت و شاهد منفی داشت.تغییرات غلظت آنزیم آلکالین فسفاتاز معنی¬دار بود (0/01>p)، اما بیشترین غلظت این آنزیم در تیمار شاهد منفی مشاهده شد. تاثیر مکمل ایزوفلاون سویا بر وزن پانکراس، قلب،لاشه و ران در 42 روزگی معنی¬دار نبود. ولی درصد وزنی کبد بطور معنی¬داری(0/01>p) تحت تاثیر تیمار¬های آزمایشی قرار گرفت و کمترین درصد وزنی در سطح 160 میلی¬گرم ایزوفلاون مشاهده گردید. مصرف خوراک در دوره رشد و کل دوره آزمایش تحت تاثیر مکمل ایزوفلاون سویا کاهش معنی¬دار داشت(0/01>p). اضافه وزن پرندگان فقط در کل دوره پرورش تحت تاثیر تیمار¬های غذایی واقع شد، بگونه¬ای که جوجه¬های تغذیه شده با 20 و 160 میلی¬گرم ایزوفلاون و آنتی¬بیوتیک ویرجینیامایسین بالاترین اضافه وزن را داشتند(0/05>p). ضریب تبدیل غذایی در دوره رشد و کل دوره آزمایش در سطح 20 میلی¬گرم ایزوفلاون نسبت به سایر تیمار¬ها بهبود یافت(0/05>p). بنابراین به نظر می-رسد که بهترین سطح مصرف ایزوفلاون سویا در جیره جوجه¬های گوشتی در جهت افزایش پاسخ¬های ایمونولوژیک، 20 و 40 میلی¬گرم در کیلوگرم خوراک باشد.