این پژوهش در چهار فصل تنظیم شده است. در فصل نخست به تعریف برخی از اصطلاحات رایج در گفتمان زبانشناسی ابن جنی و تطبیق آن با اصطلاحاتی مانند: زبان، قول و کلام در زبانشناسی جدید پرداخته شده است.دراواخر این فصل نیز دیدگاه ابن جنی در باب اصل زبانها با نظریات رایج دراین باب مقایسه شده است.در فصل دوم از رساله به مباحث و مبانی آواشناسی زبان عربی پرداخته شده و نحوه¬ی دسته بندی ، نام گذاری وچگونگی همنشینی آواها درسنت زبانشناسی عربی توضیح داده شده است .در این فصل تلاش شده تا نظم حاکم بر نحوه¬ی همنشینی واجها نشان داده شده و نظام هجایی زبان عربی همراه با دیدگاه ابن جنی و دیگر لغویان دراین مورد مطرح شود. درفصل سوم به نقد و بررسی نحو زبان عربی پرداخته شده و زیر بنای نحو زبان عربی که بر پایه مفاهیمی نظیر قیاس؛علت و عامل بنا شده، تحلیل و نقد شده است.در این فصل نگاه بدیع ابن جنی به پاره ای ازاین مقولات ذکر شده و برخی از دیدگاههای وی بطور خاص مورد تحلیل واقع شده است. دراین فصل تلاش شده تا میزان تاثیر پذیری نحو عربی از مقولات فرازبانی نشان داده شود تا ازاین طریق، میزان اعتبار این مقولات در نحو آشکار شود.فصل پایانی و چهارم به مبحث معنی شناسی اختصاص دارد. در این فصل تلاش شده تا میزان درستی برخی از نظریات ابن جنی دراین باب بویژه در مساله ارتباط دال و مدلول تبیین شود و نقش مولفه های فرازبان دردرک معنا ازنظر ابن جنی و برخی نظریه های زبانشناسی جدید به صورت مبسوط مورد بررسی قرار گیرد.و درآخر لازم به ذکر است تا آنجا که ممکن است تلاش شده تا بررسی تطبیقی در مبانی زبانشناسی ابن جنی در کتاب الخصائص صورت گیرد تا ریشه¬ی برخی از مشکلات درحوزه¬ی زبان عربی برای ما روشن شود.