نام پژوهشگر: پریسا آریان فر
پریسا آریان فر فروزان راسخی
چکیده پژوهش حاضر در پی بررسی دیدگاه ملاصدرا درباره ی آگاهی و وجود آن در موجودات است؛ لذا ابتدا تعریف و ماهیت آگاهی و سپس اثبات وجود آن در موجودات و در نهایت، مراتب مختلف آن مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است. ملاصدرا آگاهی را از انواع علم و اولین مرتبه ی وصول آن به قوّه ی عاقله می داند. علم از نظر او مساوق با وجود است، فلذا همه ی موجودات جهان عالم و آگاه هستند، لیکن همان طور که وجود دارای مراتب مختلف است، آگاهی هم به تبع آن چنین است. ملاصدرا بنا بر اصل مساوقت وجود و علم، وجود آگاهی را در همه ی موجودات ثابت می کند و به تبع این مسأله همه ی موجودات جهان را دارای شوق و همه ی آنها را تسبیح گوی خداوند می داند. اثبات این مسأله در فلسفه ی او به روش برهانی و در کنار آن با بیان برخی شواهد قرآنی و عرفانی و نیز با تکیه بر مبانی تفکر او مانند اصالت وجود و مساوقت آن با حیات، فعلیّت و علم صورت می گیرد، هر چند در برخی موارد، این امر با توجه به تعریفی که از آگاهی ارائه می نماید، محلّ تأمّل است. واژگان کلیدی: ملاصدرا، آگاهی، وجود، مساوقت، علم، نفس، قوّه ی عاقله.