fusarium solani قارچی خاکزاد با پراکنش جهانی و دامنه میزبانی وسیع است. بیماری پوسیدگی ریشه لوبیا ناشی از قارچ f. solaniیکی از مهمترین بیماری های لوبیا در استان زنجان به شمار می رود. در این تحقیق تنوع ژنتیکی و فنوتیپی و نیز دامنه میزبانی 30 جدایه قارچ f.solani جدا شده از لوبیا در استان زنجان مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداری از مزارع لوبیا در 11 منطقه استان زنجان انجام شد. پس از اثبات بیماری زایی جدایه ها در گلخانه بر روی گیاه لوبیا قرمز رقم ناز، دامنه میزبانی قارچ با مایه زنی بر روی نه گیاه باقلا، نخود، عدس، اسپرس، یونجه، گندم، لوبیا سفید، لوبیا قرمز ولوبیا چیتی مورد آزمون قرار گرفت. تمام گیاهان به کار رفته به جز گندم، میزبان این قارچ بودند. سپس تاثیر دما بر ویژگی های فنوتیپی شامل قطر و رنگ پرگنه، اسپورزایی و وجود سرهای دروغین در دماهای 35، 25، 15و 5 درجه سانتی گراد بررسی شد. بیشترین رشد در دمای 25 درجه و کمترین رشد در دمای 5 درجه سانتی گراد رخ داد. اسپورزایی و سرهای دروغین در سه دمای 35، 25و 15 درجه دیده شد. دما تاثیری بر رنگ پرگنه ها نداشت. گرچه جدایه ها از نظر فنوتیپی دارای تنوع بودند ولی از نظر شدت بیماریزایی بر روی لوبیا در گلخانه تفاوت معنی داری نداشتند. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی انگشت نگاری dna با استفاده از یک جفت آغازگر eric و هشت آغازگر rapd انجام شد. از این میان تنها آغازگرهای opa-13 و eric الگوهای باندی پلی مورفیکی را نشان دادند. تحلیل داده های مولکولی و ترسیم دندروگرام در نرم افزار e 02/2 ntsys pc انجام شد. نتایج نشان دهنده تنوع بالای ژنتیکی درون گونه مرکب f. solani در سطح منطقه بود.