نخود به دلیل دارا بودن پروتئین بالا و اهمیت در تناوب زراعی با غلات، همه ساله در سطح قابل توجهی از مناطق دیم کشت می شود. مطابق گزارشات متعدد، قارچ های عامل پژمردگی فوزاریومی (fusarium oxysporum f. sp. ciceri) و پوسیدگی ریشه (fusarium solani) از عوامل کاهنده عملکرد این محصول هستند. از آنجا که مبارزه شیمیایی علیه این قارچ ها چندان موثر نیست و نژادهای مختلف این گونه ها مقاومت را در ارقام مقاوم می-شکنند، کاربرد موادی با قابلیت تحریک مکانیسم های دفاعی گیاهان که خطرات زیست محیطی نداشته باشند، مطلوب به نظر می رسد. بر همین اساس در تحقیق حاضر امکان القاء مقاومت میزبانی در نخود علیه بیماری های ذکر شده با محلول های 0 و 200 و 400 پی پی ام کیتوزان و سالیسیلیک اسید (sa) به صورت اسپری برگی و (آبیاری خاک با کیتوزان) مورد بررسی قرار گرفت. غلظت های مختلف saتاثیری در کاهش شدت پوسیدگی ریشه ایجاد نکردند اما غلظت 400پی پی ام آن در کاهش جزئی علائم پژمردگی و بهبود پارامتر های رشد (وزن خشک و تر کل و ریشه و طول ریشه) موثر بود. غلظت 200 پی پی ام کیتوزان باعث کاهش نسبی پوسیدگی ریشه و غلظت 400 پی پی ام آن باعث کنترل پژمردگی و بهبود پارامتر های رشد گردیدند. میزان saآزاد داخل بافت گیاهان تیمار شده با sa + fusarium oxysporum f. sp. ciceri با استفاده از روش hplc اندازه گیری شد. نتایج نشان داد در این تیمار sa آزاد داخل بافت تا 168 ساعت پس از تلقیح کاهش یافته و در نتیجه علائم پژمردگی به-تدریج ظاهر گردید. فعالیت آنزیم های کیتیناز و ?-1و4گلوکاناز و مقدار ترکیبات فنولی کل موجود در برگ های نخود به عنوان برخی از شاخص های مقاومت در چهار زمان 168 ،96 ،48 ،0 ساعت پس از تلقیح بررسی شد. غلظت های مختلف saو کیتوزان باعث القاء جزئی این شاخص ها شده اما اثر کنترلی موثری بر بیماری پوسیدگی ریشه نداشتند. بیشترین میزان این شاخص ها در تیمار 400 پی پی ام کیتوزان + fusarium oxysporum f. sp. ciceriو در 168 ساعت پس از تلقیح مشاهده شد. نتایج نشان می دهد کاربرد کیتوزان می تواند نقش مهمی در افزایش مقاومت گیاه نخود در برابر پژمردگی فوزاریومی ناشی از این قارچ ایفا کند.