نام پژوهشگر: رضا رحمان دوست

بررسی تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی استان کهکیلویه و بویراحمد از پایان زندیه تا دوره ناصرالدین شاه قاجار (1209-1264 ه ق / 1794-1848 م)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1388
  رضا رحمان دوست   مرتضی دهقان نژاد

در دوره قاجاریه کهگیلویه یکی از بلوکات و ایالات، مهم کشور ایران محسوب می شد،که محدوده جغرافیائی آن از تَل خسرو(ی) در جنوب اردکان فارس آغاز و به سواحل خلیج فارس ختم می شد. در طول دوره حکومت قاجاریه، پادشاهان این سلسله برای کهگیلویه اهمیت و اعتبار ویژه ای قائل بودند. این توجه ناشی از موقعیت سوق الجیشی منطقه، توان نظامی و مالی آن بوده است.از طریق این ایالت امنیت سواحل خلیج فارس، تأمین می شده، به همین دلیل، در دوره کریم خان زند، این منطقه جناح چپ استراتژیک سرزمین زندیه و مرکزحیاتی راههای ارتباطی خوزستان و راه نفوذ و پنهانی ایالات بختیاری،کردستان و لرستان فیلی به حساب می آمد، و مرکز کشور به این طریق به مناطق همجوار دولت عثمانی مرتبط می شد. قبل از آن نیز در دوره حاکمیت و فرمانروائی صفویان این ایالت به سران ایل افشار که از قبایل قدرتمند و متنفذ قزلباش بودند واگذارگردید. و بعداً نیز سرداران قدرتمندی مانند الله وردیخان و پسرش امامقلی خان حاکمیت منطقه را بدست گرفتند. و در دوره صفویه کهگیلویه یکی از بیگلر بیگی های مهم ایران بوده است. علاوه برجنبه های سیاسی و نظامی، این ایالت از نظر اقتصادی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار بود، زیرا زیستگاه مناسبی برای مردمانی بود، که در شهرها وروستاهای این منطقه زندگی می کردند و یا درقالب ایلات و عشایری که دارای اقتصاد گله داری و شبانی بودند و نقش مهمی در تأمین نیازهای اقتصادی عصر قاجارداشتند به حیات خود ادامه می دادند.از نظر اجتماعی نیز دارای آداب و رسوم، سنت ها و داستان های حماسی و... مخصوص به خود بودند. از نظر نظامی نیز تنگه ها، دره ها و مناطق کوهستانی کهگیلویه همیشه زیست بوم عشایر جنگجو و دلیری بوده که با استفاده از شرایط مساعد محل برای دفاع از خود در برابر لشکریان مهاجم ایستادگی می کردند.