در این پژوهش که با به کارگیری دو روش اسنادی-کتابخانه ای و مصاحبه عمیق انجام گرفته، کوشش شده است تا ضرورت های تأسیس و مصرف تلویزیون های خصوصی در ایران بررسی و الگویی برای گذار از شرایط انحصار کنونی و ورود به فضایی که در این رساله از آن به عنوان بازار پیام یاد می شود، ترسیم گردد. سایر اهداف این تحقیق عبارت اند از ریشه یابی دلایل انحصار دولتی تلویزیون در ایران، آشنایی با شیوه عمل و تجربه برخی کشورها در داشتن هردو تلویزیون دولتی و خصوصی، پیش بینی آسیب های احتمالی ناشی از راه اندازی تلویزیون خصوصی در کنار تلویزیون دولتی و راهکارهای اجتناب از این آسیب ها. بر اساس یافته های این تحقیق، دلایل سیاسی، فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی مانند نگرانی سیاست مداران بابت از دست دادن افکار عمومی، نگرانی از ترویج پیام های فرهنگی معارض با جریان اصلی و تردید در سوددهی تلویزیون های خصوصی، و دلایلی که ترکیبی از دسته بندی های مذکور به شمار می روند از جمله فعال نبودن جامعه مدنی و نبود خبرگزاری ها و روابط عمومی های غیر دولتی در کشور، در کنار اعتقاد سیاست مداران و قانون گذاران به نظریه هایی چون گلوله جادویی و نظریه های هنجاری رسانه های شوروی، اقتدارگرا و توسعه بخش ایجاد و تداوم انحصار دولتی تلویزیون را سبب شده است. مهم ترین ضرورت های تأسیس تلویزیون های خصوصی، کاهش احتمال مورد سوء استفاده قرار گرفتن مخاطبان ایرانی تلویزیون های ماهواره ای از نظر سیاسی و فرهنگی، تقویت فرهنگ ایرانی و افزایش امکان نظارت ملت بر دولت، و در نتیجه کاهش امکان فساد است. صاحب نظران مهم ترین آسیب ها را مواردی چون شکل گیری رقابت ناسالم بین تلویزیون های دولتی و خصوصی، توزیع ناعادلانه آگهی های تجاری و رواج اصل سرگرمی برای سرگرمی عنوان نموده و راه کارهای جلوگیری از آسیب های ذکر شده را در اولین گام، تغییر نگرش مسئولان و نخبگان سیاسی به رسانه ها و سپس تدوین قانونی روشن و جامع، حمایت مالی دولت از تلویزیون های خصوصی تا مدت محدود و معین پس از راه اندازی و .... دانسته اند. با توجه به اظهارات صاحب نظران و با مطالعه قوانین رسانه ای کشورهای افغانستان، پاکستان، ترکیه و لبنان که نشان می داد در این کشورها صدور مجوز و نظارت بر تلویزیون های دولتی و خصوصی بر عهده نهادهای شورایی، با سطح اختیارات متفاوت، قرار دارد، الگویی هفت بخشی حاوی شروط لازم جهت گذر از انحصار و ورود به شرایط تکثر در رسانه های دیداری و شنیداری ارائه شده است که برخی از عناصر آن عبارت اند از: لزوم حرکت به سمت فراهم سازی زیرساخت های لازم برای تحقق تنوع و تکثر در عرصه رسانه های دیداری و شنیداری، از جمله توسعه سیستم های رقومی؛ نیاز به دریافت مجوز برای تأسیس تلویزیون های خصوصی و در عین حال، عدم دخالت تلویزیون دولتی در صدور مجوز؛ تعیین سازوکارهای بیشتر ادراکی و کمتر عاطفی برای سازمان نظارت کتتده (شورای عالی نظارت دیداری و شنیداری)؛ برخورداری همه تلویزیون های تازه تأسیس از کمک مالی دولتی بدون تبعیض در دوسال نخست تأسیس و سیاست گذاری جامع در مورد روابط متقابل تلویزیون دولتی و تلویزیون های خصوصی.

در رساله حاضر دیدگاه سرآمدان جمهوری اسلامی ایران در مورد ویژگی های افراد آن سوی رسانه ها طی سال های 1383 تا 1388 با اصطلاح «مخاطب پنداری» توصیف و بوسیله روش «تحلیل محتوای عمقی» تجزیه و تحلیل شده است . در این پژوهش، سخنان سرآمدان جمهوری اسلامی ایران از بیش از10000 صفحه متن استخراج و در قالب 371 گزاره تقطیع شده است. سپس با روش فوق ، به عنوان یکی از روش های تلفیقی پژوهش ، و با کمک نرم افزار mrp داده ها مورد تجزیه و تحلیل های کمی و کیفی قرار گرفته است . این رساله در پنج فصل تدوین شده است . در فصل اول ، به این نکته اشاره شده که هرچه تصویر ذهنی سیاستگذاران و مدیران عرصه های رسانه ای با واقعیت های جهانی موجود در این عرصه فاصله داشته باشد، پیامدهایی از قبیل دور شدن مخاطبان از محتواهای رسانه های بومی و مورد تایید حاکمیت را به دنبال خواهد داشت . در فصل دوم ، با مرور تاریخچه و تعاریف «مخاطب»، مفهوم بهره مندی (use) از رسانه ها و «مخاطب پنداری» برای رسانه ها به عنوان مبانی نظری پژوهش معرفی و بر اساس آن، ویژگی های مطرح شده برای افراد آن سوی رسانه ها استخراج شده است . در فصل سوم رساله ، روش پژوهش و مفاهیم مرتبط با آن معرفی شده اند . توصیف و تحلیل یافته ها نیز در فصل چهارم ارائه گردیده است . در این فصل ، به پرسش های اصلی پاسخ داده شده و فرضیات پژوهش نیز مورد آزمون قرار گرفته اند . فصل پنجم نیز به نتیجه گیری نهایی از یافته ها اختصاص دارد . با توجه به یافته های این رساله ، به نظر می رسد از دید سرآمدان جمهوری اسلامی ایران ، افراد آن سوی رسانه های امروزین ، همان مشخصات مخاطبان سنتی مقابل میز خطابه یا منبر را دارا هستند . به عبارتی دیگر ، از نگاه این سرآمدان ، افراد آن سوی رسانه ها موجوداتی منفعل و تاثیرپذیرند و با توجه به قدرت فراوان رسانه ها نیازمند مراقبت و محافظت در برابر محتواهای رسانه ای هستند . ضمن آن که ، به نظر می رسد دیدگاه های افراد پیش گفته با نظریه های نوین دانش ارتباطات، مبتنی بر مفهوم بهره مندی از رسانه ها نیز تطبیق چندانی ندارد . در جمع بندی نهایی ، پدیده مخاطب پنداری از نگاه سرآمدان جمهوری اسلامی، در سه بعد ، شامل : 1) تاثیرات و عملکردهای منفی رسانه ها بر مخاطبان ، 2) توقعات پدرسالارانه از رسانه ها و 3) نحوه نگاه به رسانه ها ؛ و چهار محور : الف) اعتقاد به مولفه های نظریه تزریقی و گلوله جادویی ، ب) تاثیرات منفی رسانه ها ، ج) رسانه هراسی و د) نگاه آمرانه به رسانه ها ، دسته بندی شده و مورد تحلیل قرار گرفته است.

سفرنامه ها به عنوان متون فرهنگی برجسته در حوزه ارتباطات میان فرهنگی در این پژوهش به مثابه رسانه ای در نظر گرفته شده اند که در زمان خود تصویری از جامعه ما و بویژه زنان ایرانی را پیش چشم بیگانگان گذاشتند که ریشه و منبع نگرش غربیان درباره ما محسوب می شود. بخشی از این تصویر بیانگر زندگی زنان ایرانی است که از ابعاد مختلف توجه سیاحان را به خود معطوف ساخته است. این اشخاص به عنوان واسطه های فرهنگی، در ترسیم این تصویر نه منفعل و بی طرف، بلکه کاملاً فعال بوده و گاه سهواً یا عمداً جهت گیری خاصی را بر اساس مبانی فکری، فرهنگی و ایدئولوژیک خودشان اعمال نموده اند. برای درک این مسأله به مطالعه 50 سفرنامه ترجمه شده به زبان فارسی از زمانی که اولین سیاح سفرنامه نویس اروپایی به ایران سفر نموده است (مارکوپولو در زمان حمله مغول) تا پایان دوره پهلوی اول پرداختیم. حاصل این جستجو، دستیابی به 2340 گزاره استخراجی از این متون بود که در قالب 49 مضمون طبقه بندی گردید. بررسی محتوای این گزاره ها نشان داد که تقریباً تمام ابعاد زندگی زنان ایرانی از ویژگی های ظاهری و رفتاری آنها گرفته تا زندگی خانوادگی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، سیاسی و حتی وضعیت سلامتی و بهداشت و ... از دید نگارندگان این سفرنامه ها پنهان نبوده است. اما آن دسته از مسائلی که ریشه در اعتقادات مذهبی و دینی جامعه ما داشته اند از جمله حجاب، تعصب وغیرت مردان نسبت به زنان، صیغه و تعدد زوجات، نحوه حضور اجتماعی زنان در عرصه های عمومی و ... بیشتر از سایر مضامین در کانون توجه این سیاحان بوده است. نحوه بازنمایی های ارائه شده بسته به اینکه موضوع مورد بازنمایی، بیانگرچه حدی از تمایز فکری، فرهنگی و ایدئولوژیک بوده است، در خصلت بازتابی و یا برساختگرایانه پیدا کرده است.

«جامعه شناسی سیاسی سینما» با تلفیق دو حوزه «جامعه شناسی سیاسی» و «جامعه شناسی سینما» به دنبال کشف رابطه دولت و مردم در حوزه سینماست. در این پژوهش، بر اساس نظریه سیستمی پارسونز، تحولات سیاسی- اجتماعی ایران در دهه 70 شمسی و گفتمان سیاسی حاکم بر این دهه بررسی شده، با نظر به الگوی «نهادهای واسطه» جورج هواکو، نقش تحولات سیاسی- اجتماعی و گفتمان سیاسی حاکم بر سینما و تولیدات آن تبیین شده است. در این تحقیق با تشریح سینمای مورد حمایت سیاستگذاران فرهنگی و سینمایی کشور در دهه 70 شمسی از یکسو و شناخت سینمای مورد علاقه و خواست مردم و مخاطبان سینمای ایران از سوی دیگر، تفاوت نظر و خواست دولت و مردم در این دهه بررسی شده، شکاف میان دولت و ملت در حوزه سینمای ایران به عنوان شاخص رابطه دولت و ملت در جامعه در طول دهه 70 شمسی تبیین شده است. سوال اصلی این تحقیق آن است که در طول دهه 70 شمسی (بویژه در دو مقطع قبل و بعد از خرداد 1376)، دولت از چه نوع سینمایی حمایت کرده و در مقابل، مخاطبان سینما و مردم خواهان چه نوع سینمایی بوده اند؟ در این تحقیق، با «تحلیل محتوا»ی سیاستها و گفته های سیاستگذاران فرهنگی و سینمایی کشور و نیز «تحلیل متن» فیلمهای مورد حمایت آنان در جشنواره های فیلم فجر از یکسو و همچنین تحلیل متن فیلمهای مورد اقبال مردم از سوی دیگر، تفاوت خواست و نظر متولیان سینما و مخاطبان آن تبیین شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در طول دهه 70 شمسی همواره دو گفتمان «سنتی» و «دموکراتیک» در حوزه فرهنگ و به ویژه سینما در تقابل با یکدیگر قرار گرفته و طرفداران هر دو گفتمان همواره در توجیه سیاستهای خود به «مردم» متوسل شده آنان را شاهدی بر درستی سیاستهای خود گرفته و با این استدلال که سینما با ارزشها و باورهای مردم هماهنگ نشده است، به سیاستهای فرهنگی و سینمایی یکدیگر تاخته اند. اما در عرصه اجتماع آنچه مردم و مخاطبان سینمای ایران بدان اقبال نشان داده اند، ترکیبی از ارزشهای سنتی و ارزشهای دموکراتیک در تولیدات سینمایی بوده است. بررسی انجام شده همچنین نشان می دهد که در دهه 70 شمسی رابطه دولت و مردم در حوزه سینمای ایران از رابطه ای «اقتدارگرا مبتنی بر پاسداری از ارزشهای سنتی» به رابطه ای «دموکراتیک مبتنی بر حمایت از ارزشهای سیاسی- اجتماعی» تغییر پیدا کرده است.

چکیده: "ارتباط درون فردی" در کنار دو سطح دیگر یعنی "ارتباطات میان فردی" و "ارتباطات عمومی" سه سطح ارتباط انسانی را در منابع غربی تشکیل می دهد که با "گفتگو با خود" و "سخن درونی" مورد مطالعه قرار می گیرد.در یک جمع بندی "گفتگو با خود" مکالمه ای آگاهانه است و از نقد خودی تشکیل می شود که هم منشا ژنتیکی و هم منشا جامعه شناختی دارد و عملا در بستر جامعه توسط "خود دیگری" ایجاد می شود که محصول جامعه است."سخن درونی"هم امری آگاهانه و هم ناآگاهانه است و به منظور افزایش آگاهی از نظرات دیگران درباره ما شکل می گیرد و بستر انتقال مفهوم از اندیشه به زبان است. "ارتباط درون فردی" در منابع اسلامی سطحی از سطوح چهارگانه ارتباطات شامل "ارتباط با خدا"،"ارتباط با خود"،"ارتباط با طبیعت" و "ارتباط با انسان ها" است و از منظر "عقل" و "هوی" مطرح می شود.هرگاه مکالمه ای بین "عقل" و "هوی" صورت گیرد گفتگویی آگاهانه است و هر گاه مکالمه ای غیر از مکالمه "عقل" و "هوی" و صرفا تهییج احساسات و یا واکنشی در جهت آگاهی انسان صورت گیرد گفتگویی غیر آگاهانه است. تفاوت اساسی "ارتباط درون فردی" در منابع ارتباطی غربی با منابع اسلامی در نوع نگاه آنهاست اولی "ارتباط درون فردی" را در چارچوب فرد-جامعه و دومی در چارچوب خدا-فرد-جامعه در نظر می گیرند . تحقیق پیش رو به روش تطبیقی(مقایسه ای) و با جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای در سه فصل اصلی و با سوال اصلی "تفاوت ها و شباهت های ارتباط درون فردی در منابع ارتباطی غربی و اسلامی چیست؟" ارائه شده است.

این پایان­نامه با هدف بررسی قابلیت­های آموزشی رسانه­های تعاملی و چگونگی دریافت کودکان از مفاهیم دینی ارائه شده به­واسطه آن­ها، با استفاده از روش مطالعه کتابخانه­ای و آزمایشگاهی انجام شده است. در مطالعه آزمایشگاهی دریافت یک نمونه از کودکان از مفاهیم ارائه شده در خصوص چرایی، چگونگی وآثار نماز توسط نرم­افزار «شکوفه» ( از نمونه­های ممتاز موجود در زمان انجام پژوهش)، بررسی شده است. مشاهدات مطالعه آزمایشگاهی، نشاندهنده تمایزاتی در دریافت­ نمونه­هاست که عدم دقت تقسیم بندی روانشناسانه رشد تفکر دینی برای دستیابی به الگوی درک دینی کودکان ازمفاهیم ارائه شده در نمونه مورد بررسی را بیان می­کند؛ چرا که کودکانی در یک مرحله رشد تفکر دینی، رمزگشایی­های متفاوتی از متنی واحد ارائه می­نمایند. در نهایت می­توان گفت در درک دریافت کودکان از پیام­ اسلامی ارائه شده در قالب یک رسانه تعاملی، یافته­های روانشناسی به تنهایی ناکافی بوده و نظریات رسانه نیز چندان راهگشا نیستند، و نیازمند مطالعاتی با رویکردهای چند- میان­رشته­ای برای رسیدن به الگوی نظری در حوزه درک کودکان از پیام رسانه­ای دینی هستیم. نگارنده در انتها با ارائه پیشنهاداتی، امیدوار است نکاتی راهگشا پیش­روی سازندگان پیام­­های دینی رسانه­های تعاملی، قرار دهد. هم­چنین تلاش شده است تا برخی موضوعات حوزه سرگرمی آموزشی که نیازمند تحقیق بیشتر هستند، برای تحقیقات آتی پیشنهاد شود. با توجه به این­که بازی­های رایانه­ای یکی از تعاملی­ترین رسانه­ها می­باشند، بهره­مندی از این رسانه­ها در آموزش اسلامی به کودکان، موضوعی جدی برای تحقیقات آینده می­تواند باشد.

پس از رشد ابزارهای ارتباطی، پدیده ای دیگر در محیط مجازی به نام شبکه های اجتماعی پا به عرصه وجود نهاد. در حقیقت، سایت های شبکه های مذکور توانستند با تجمیع ابزارهای ارتباط رایانه واسط در خود، یک جامعه شبکه ای که شاید تا آن زمان کمتر کسی تصور آن را می کرد، به وجود آورند و افراد زیادی را در سراسر زمین به یکدیگر متصل کنند. به نظر می رسد، شکل گیری ارتباط قوی و صمیمانه در چنین محیطی امری دور از انتظار نیست. چنین پدیده ای در جامعه ایران که از بستر فرهنگی و مذهبی خاصی برخوردار است، می تواند زمینه ساز مسائلی باشد که تا کنون وجود نداشته است. یکی از این مسائل، برچیده شدن محدودیت هایی است که در ارتباط زن و مرد نامحرم رخ می دهد و به خصوص از نظر مذهبی مورد توجه است. در فقه دین مبین اسلام، برای هر پدیده نوظهوری پاسخ متناسب وجود دارد و تنها باید آن پاسخ را کشف نمود. این پژوهش در صدد آن است تا از یک سو عواملی را که در شبکه های اجتماعی مجازی باعث تشکیل و تداوم ارتباط صمیمانه می شود، دسته بندی و برخی از آنها را بررسی کند و از سوی دیگر، چارچوب روابط زن و مرد در محیط این نوع سایت ها را تبیین نماید. بر اساس پژوهش انجام گرفته، این عوامل را می توان در 6 دسته جای داد. به علاوه، پیمایش صورت گرفته، نشان داد که متغیرهای جنسیت فرد، جنسیت طرف مقابل، تحصیلات فرد و شدت حضور فرد در شبکه های اجتماعی با ایجاد رابطه صمیمانه، رابطه دارند. ضمن آن که مشخص شد بیشتر افرادی که در نت صمیمی می شوند، با این قصد عضو شبکه های اجتماعی نشده اند. همچنین انگیزه های ارتباط میان فردی در اشخاص تقریبا با سایر انگیزه های ایشان برای عضویت در این سایت ها برابر است. رابطه میان سن کاربران و ایجاد رابطه صمیمانه نیز اثبات نشد. در قسمت دیگر پژوهش، عناوین فقهی دسته بندی شده سپس نظر مراجع در زمینه هر یک از عناوین استخراج گشته است. در اکثر عناوین ارتباط میان زن و مرد نامحرم بدون تلذذ و ریبه بلااشکال عنوان شده است.

«آموزش سواد رسانه ای» در کنار «نظام دهی رسانه ها» و «کنترل والدین» سه شیوه مهم مدیریت تعامل مخاطب کودک و نوجوان با رسانه محسوب می شود. بر خلاف راهکارهای دوم و سوم که به ترتیب بر رسانه (فرستنده) و والدین (واسطه میان رسانه و فرزندان) تمرکز دارند، آموزش سواد رسانه ای بر «مخاطب» متمرکز است. شایان ذکر است راهکار آموزش سواد رسانه ای نسبت به دو راهکار دیگر در کشور ما تاکنون کمتر شناخته شده و مورد توجه بوده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر در گام اول، معرفی سواد رسانه ای و رویکردهای مختلف آموزش آن بوده است. هدف دوم نیز برگزاری کارگاه آموزش سواد رسانه ای طی چند جلسه برای گروهی از نوجوانان 12-14 سال خانواده های متدین و بررسی جهت گیری های مثبت و منفی نوجوانان آموزش دیده نسبت به آموزه های سواد رسانه ای و دوره برگزارشده بوده است. پژوهش حاضر از میان رسانه های مختلف، رسانه «تلویزیون» را به دلیل عمومیت و مصرف بالای آن در مقایسه با سایر رسانه ها انتخاب کرده است. روش پژوهش در بخش اول مبتنی بر «مطالعات کتابخانه ای» بوده است. طی مطالعات، این نتیجه حاصل شد که در فرآیند آموزش نوجوانان در ایران به ویژه در خانواده های متدین، خانواده ها را نیز باید دخیل کرد. بر این اساس طرح درس ها آماده شده و آموزش های لازم طی سه جلسه کارگاهی به نوجوانان و یک جلسه به والدین داده شد. برای بررسی نگرش نوجوانان، از روش «مصاحبه با گروه متمرکز» استفاده شد. نتیجه مصاحبه ها نشان داد نوجوانان در مجموع نسبت به آموزه های سواد رسانه ای و آموزش آن نگرش مثبت دارند. در انتها، پژوهش به این نتیجه رسید که چهار عامل «نوجوان»، «خانواده»، «معلم یا نهاد آموزش» و «تلویزیون یا نهاد رسانه» و نحوه تعامل آن ها نسبت به یکدیگر در شکل گیری سازوکار آموزش سواد رسانه ای مناسب برای نوجوانان نقش اساسی دارند. بر این اساس پژوهش حاضر در زمینه چگونگی رابطه و تعامل میان چهار عامل مذکور، پیشنهادهای خود را ارائه داده است.

مساله تداوم انقلاب اسلامی با فرهنگ پایداری گره خورده است. تحقیق حاضر به توصیف آموزش فرهنگ پایداری به نوجوانان در کتاب های درسی علوم انسانی مقطع دبیرستان (سال تحصیلی 90-1389) پرداخته است. این تحقیق به کمک مطالعات کتاب خانه ای و فن تحلیل محتوا تلاش کرده است به دو سوال پاسخ دهد: شاخصه های فرهنگ پایداری کدام اند؟ وضعیت موجود آموزش این شاخصه ها در کتاب های درسی یاد شده چگونه است؟ برای دست یابی به شاخصه های فرهنگ پایداری، ضمن مرور پژوهش های مرتبط، اندیشه بنیان گذار انقلاب اسلامی، امام خمینی مبنا قرار گرفت. هم چنین علاوه بر مبانی فقهی و قرآنی فرهنگ پایداری، مفاهیم اسلامی نزدیک و مشابه آن نظیر دفاع، جهاد و شهادت نیز بررسی شدند. فرهنگ پایداری در اندیشه امام، لزوما به معنای جنگ و خون ریزی نیست؛ بلکه بر مبنای پایداری در حفظ نظام اسلامی معنا می یابد. پس از استخراج 12 شاخصه فرهنگ پایداری، به منظور پاسخ به سوال دوم، چهارچوب مفهومی پایان نامه با پرداختن به مفاهیم آموزش، نوجوانی و کتاب های درسی در نظام آموزش و پرورش تقویت شد. در این میان، همراه با استفاده از منابع غربی، نگاه اسلامی به موضوعات مورد بحث، مغفول واقع نشد. هم چنین با تکیه بر نظریه هنجاری رسانه های جمعی، بر لزوم آموزش فرهنگ پایداری در کتاب های درسی تاکید شد. در تحلیل محتوا، جمعیت آماری (متشکل از کتاب های تاریخ، آمادگی دفاعی، تعلیمات دینی و قرآن، جامعه شناسی و ادبیات فارسی) سرشماری شد. واحد ثبت در این پژوهش، مضمون و واحد زمینه، بند قرار گرفت. با کدگذاری 12 مقوله مستخرج از اندیشه امام خمینی، فروانی آن ها به کمک آمار توصیفی تحلیل شد. در نتایج مشخص شد که آموزش بیش تر مقوله های فرهنگ پایداری مورد غفلت و کم توجهی قرار گرفته است. ناگفته نماند مقوله های ناظر به اهمیت و وجوب فرهنگ پایداری فراوانی بیش تری داشتند. هم چنین برخی کتاب ها و درس ها نظیر جامعه شناسی و ادبیات فارسی، در مقایسه با آمادگی دفاعی سهم کم تری در پرداختن به آموزش فرهنگ پایداری داشته اند.

چکیده: وقتی امروزه از آینده تلویزیون به عنوان رسانه ای محبوب در میان مخاطبان رسانه ای در جهان سخن به میان می آید، تلویزیون بر مبنای معاهده اینترنت به عنوان بخشی از فرآیند رشد فن آوری (مدام در حال تغییر و تحول است) در این عرصه توجهات و نگاه ها را به سوی خود معطوف می کند، چرا که با رسانه ای روبه رو هستیم که در تلاش است تا در بستر فن آورانه کنونی سایر رسانه ها را به خدمت بگیرد و حتی به تکمیل چرخه مصرف رسانه ای بپردازد. این پایان نامه، با هدف ارزیابی تأثیرات فرهنگی و ارتباطی ipmedia, ott, iptv و با تأکید بر تلویزیون بر مبنای معاهده اینترنت، در جامعه ایرانی با توجه به ویژگی ها و شاخصه های فناوری های نوین رسانه ای به نگارش درآمده است، لذا محقّق در صدد بوده تا سیاست های کلان و خرد رسانه ای را در راستای سیاست گذاری رسانه ای جمهوری اسلامی ایران تدوین نماید و با پرسش از فرصت ها و تهدیدهای ارتباطی و فرهنگی برای جامعه ی ایران، در کنار معرفی و تمایزگذاری این رسانه از سایر رسانه ها، حتی در حیطه مصرف پیام، صاحب نظران رشته های گوناگون و مرتبط را به عرصه نظریه پردازی و تدوین سیاست بکشاند. ارزیابی تفاوت های تلویزیون بر مبنای معاهده اینترنت و معرفی دقیق این رسانه، در کنار مروری بر تجارب و سیاست های کشورهای دیگر از جمله کشور کره جنوبی و حتی ارائه رویکردهای توصیه ای به جمهوری اسلامی ایران از نتایج گام نخست پژوهش بود که در گام دوم با بهره گیری از مصاحبه های کارشناسان و متخصّصان عرصه فرهنگ و رسانه در کشور (شامل 15 نفر) بدان پرداخته شد و سپس با کدگذاری موضوعی و تحلیل داده ها و نیز احصای گویه ها برای پرسشنامه q ادامه یافت و در مرحله بعدی با استفاده از پنج گروه متخصّصان فقه رسانه، جامعه شناس، روان شناس، متخصّص رسانه و ارتباطات و نیز مدیران و کارشناسان مرتبط با این رسانه ها در کشور (شامل 24 نفر)، از طریق تحلیل عاملی کیو، به گام تحلیل رسید که ضمن پاسخگویی به پرسش های تحقیق، به شناسایی هشت الگوی ذهنی یعنی سیاستگذاران خوشبین، پیش بین مدیریت زندگی همراه با اضطراب و انزوا، پرهیزکاران از انتخاب گسترده، تمایزگذار از نظر حفظ مخاطب نسبت به سایر رسانه ها، جذاب انگار برای همه انواع مخاطبان، ناظر و کنترل گر عرصه رسانه (نگاه مدیران رسانه دولتی)، الگوی معرف رسانه خودفروبرنده، و در نهایت، مرددین بین جریان ساز و غیرجریان ساز رسانه ای در قبال این رسانه دست یافت که در کنار ارائه یک سیاست کلان و شش سیاست مکمل برای این رسانه، راهگشای سیاست گذاران رسانه ای کشور خواهد بود. کلمات کلیدی: ارزیابی تأثیرات فرهنگی و ارتباطی، تلویزیون بر مبنای معاهده اینترنت (iptv)، سیاست گذاری رسانه ای، روش شناسی کیو.

نقش اطلاع رسانی تلویزیون در تبلیغات انتخاباتی ایران با شکل گیری بخش خبری 20:30 در آستانه انتخابات ریاست جمهوری نهم در سال 1384 برجسته شد. این نقش در انتخابات ریاست جمهوری دهم در سال 1388 با برگزاری نخستین مناظره های انتخاباتی نامزدها، وارد مرحله جدیدتر و جدی تری شد. مطالعه نقش اخبار تلویزیون در انتخابات ریاست جمهوری ایران به عللی نظیر انحصاری بودن صدا وسیما، در دسترس نبودن منابع تبلیغاتی مانند تصاویر خبرهای انتخاباتی و از آن مهمتر "رویت ناپذیری" فرایند تدوین و انتشار پیام های انتخاباتی، تاکنون به شکلی مطلوب صورت نگرفته است. بررسی ادبیات مرتبط در این زمینه نیز نشان داد پژوهشی که مستقیما به این موضوع پرداخته باشد در دسترس نیست. به همین علت در این پژوهش تلاش شده است سیاست های خبری تلویزیون جمهوری اسلامی در فضاسازی و بازنمایی خبرهای انتخاباتی ریاست جمهوری دهم و ماهیت پیام های آن بررسی شود. فرضیه مورد آزمون در این تحقیق آن است که : عملکرد صدا و سیما در انتخابات ریاست جمهوری دهم به علت ماهیت حاکمیتی آن و نیز متاثر بودن از عوامل برون سازمانی، نمی تواند "میانجیگرانه" باشد. به منظور داشتن معیاری برای سنجش، این بررسی در انطباق با "نظریه میانجیگری رسانه" صورت گرفت. "استقلال"، "دسترسی"، "عینیت"، "بی طرفی"، "تعادل"، "چند صدایی" و "نبود سوگیری" و "نبود جانبداری"، مهمترین ویژگی های برشمرده شده برای "نظریه میانجیگری رسانه" است که عملکرد اخبار تلویزیون در انتخابات ریاست جمهوری دهم در این پژوهش نیز با آنها سنجیده شده است. برای این منظور، داده های مورد نیاز پژوهش به دو روش " اسنادی" (برای مطالعه اسناد و منابع مکتوب) و تحلیل محتوا (برای تحلیل تصاویر و خبرهای انتخاباتی) گردآوری شد. بخش خبری 20:30 تلویزیون نیز در بازه زمانی سه ماه قبل از انتخابات به عنوان جمعیت نمونه انتخاب شد. ایجاد این بخش خبری با انگیزه نقش آفرینی بیشتر اخبار در انتخابات ریاست جمهوری نهم و تداوم و پررنگ تر شدن این نقش در انتخابات ریاست جمهوری دهم از یک سو و نیز محوریت داشت و تمرکز بیشترین خبرهای انتخاباتی در این بخش خبری، مهمترین علل انتخاب آن به عنوان جمعیت آماری نمونه پژوهش بود. نتایج به دست آمده از مطالعات نظری و اسنادی پژوهش نشان داد عوامل برون سازمانی شامل عوامل حاکمیتی مانند" دیدگاه ها و هنجارهای رهبران نظام"، مبانی و آموزه های برگرفته از "دین اسلام" و "انقلاب" مندرج در ساختارهای قانونی و حقوقی، فضای سیاسی حاکم بر کشور و جریان های سیاسی فعال و نیز "مالکیت صدا وسیما" مهمترین عوامل برون سازمانی تاثیرگذار بر تدوین و اجرای سیاست های انتخاباتی صداوسیما هستند که به ویژه خود را در فرایند تولید و پخش اخبار نشان می دهند. همچنین مشخص شد این تاثیرگذاری به حدی است که در ساختار سازمانی متمرکز و درونی این رسانه نیز تداوم می یابد و اثر گذاری را تا پایین ترین سطوح تصمیم گیری و اجرای سیاست های اتخاذ شده مدیریت می کند. از سوی دیگر یافته های تحلیل محتوا نیز با استفاده از نرم افزار spss پردازش و در قالب جداول یک بعدی و دو بعدی دسته بندی شد. براساس این یافته ها مشخص گردید تلویزیون جمهوری اسلامی ایران در سیاست های خبری خود در این انتخابات مستقل و حرفه ای عمل نکرده است. بنابراین نتوانسته است شاخص"عینیت" را در بازنمایی و یا انعکاس خبرها به نمایش بگذارد. برآیند این یافته ها در نهایت نیز این بود که عملکرد تلویزیون جمهوری اسلامی در انتخابات ریاست جمهوری دهم منطبق با "نظریه میانجیگریِ" رسانه مبتنی بر شاخص های برشمرده شده این پژوهش نبوده است. با توجه به اینکه حجم اصلی تبلیغات انتخاباتی در انتخابات ریاست جمهوری ایران بر عهده صدا وسیماست، یافته های این پژوهش می تواند تاکیدی بر ضرورت بازنگری و ترمیم و اصلاح سیاست های انتخاباتی صدا و سیما در انتخابات ریاست جمهوری آینده باشد. اهمیت این موضوع وقتی بیشتر می شود که بدانیم رسانه های رقیب داخلی و خارجی، هرروز بیش از روز قبل به لحاظ کمی بیشتر و به لحاظ کیفی قویتر می شوند. بر این اساس صداوسیما به منظور ایفای نقشی مستقل تر، عینی تر، بی طرفانه تر، ناجانبدارانه تر و البته "موثرتر" در انتخابات ریاست جمهوری بعدی، ناگزیر از حرکت به سمت عمل بر مبنای اصول رسانه های حرفه ای و مستقل است.

این پژوهش به مطالعه مشخصه های ارتباطات گروهی در کانون فرهنگی رهپویان وصال شیراز می پردازد. کانون فرهنگی رهپویان وصال شیراز در سال 1376 توسط تعدادی از فارغ التحصیلان دانشگاهی در این شهر تأسیس گردید. پس از گذشت سه یا چهار سال از تاسیس این کانون تعداد مخاطبان ثابت جلسات هفتگی این مجموعه که از اقشار مختلف اجتماع بودند و اکثریت آن را جوانان تشکیل می دادند، به هزاران نفر رسید. این پژوهش درصدد پاسخ به این سوال است که «مشخصه های ارتباطات گروهی در کانون فرهنگی رهپویان وصال شیراز چیست؟» و بدین منظور برخی از گروه های کانون با روش مردمنگاری مورد مطالعه قرار گرفتند. داده های اولیه ی پژوهش از طریق مصاحبه ساختار نیافته با مسئولان کانون، مشاهده مشارکتی، مصاحبه مردمنگارانه و مطالعه اسناد، به دست آمد و برای تحلیل این داده ها از روش تحلیل مضمونی کمک گرفته شد. مشخصه های ارتباطات گروهی حاصل از تحلیل داده ها با عناوینی چون گروه کوچک، گروه در گروه، صمیمیت گروهی، طلبه- دانشجو، هنجارهای رویه ای، نوجوان- جوان، هویت هیئتی، سیف، کافه تجدد و معانقه نامیده شدند. مشخصه نهایی حاصل از تحلیل ها و تفسیرهای این پژوهش را باید «فروپاشی دائم مرزهای گروه کوچک در هیئت» نامید، بدین معنا که به دلیل ابهام در مرزهای هویتی گروه های کوچکی که در دل هیئت به وجود آمده اند، باید شاهد ظهور و انحلال دائمی این گروه ها، در کانون فرهنگی رهپویان وصال شیراز بود.

یکی از سوء رفتارهایی که دامنگیر رسانه ها خصوصا در حوزه خبر شده است مسئله کذب و دروغ پردازی است. این عنوان در جامعه علمی اسلامی در دو قلمرو فقه و اخلاق مطرح می شود. جامعه دینی و مسلمان ایران از اصول و ارزش های برآمده از مبانی اسلامی پیروی می کند. اما در تمامی جوامع انسانی دروغ امری ناپسند و منافی ارزشهای انسانی است و با آن به عنوان یک خطا و در برخی مواقع به عنوان یک جرمِ قابل مجازات برخورد می شود. با این وجود به سبب تفاوت در برخی از فروع کذب می توان از جدایی و مغایرت در مبانی و مبادی اخلاق در جوامع مختلف سخن به میان آورد. این نکته باعث می شود ما در تحقیقات خود راجع به اخلاق رسانه، به سراغ بحث های دینی و اسلامی معطوف شویم چرا که با پذیرفتن دین مبین اسلام، باید به اخلاق و فقه تعریف شده توسط دین پایبند باشیم. از میان علوم اسلامی، علم فقه بیش از دیگر علوم عهده دار این مسئله است، چرا که فقه به بیان احکام افعال مکلفین می پردازد و فعالیت رسانه ای نیز در دایره افعال مکلفین است. در این تحقیق سعی شده است که به تعریف دقیقی از کذب برسیم و با توجه به الزامات رسانه ای که برای آن متصور است، اهم مصادیق کذب در رسانه های خبری را شناسایی کرده و مواضع چالش حکم حرمت کذب در فقه و اقتضاءات رسانه را استخراج کنیم، و برای حل برخی از این چالش ها به دنبال راه حل بوده ایم. لذا سوال اساسی در این تحقیق این است که چالش های احتمالی میان حکم فقهی کذب و اقتضاءات رسانه ای در حوزه خبر چیست؟ از آنجا که کذب یک موضوع فقهی است، بررسی حکم حرمت کذب و بررسی مخصصات حرمت آن در بسیاری موارد نیاز به قوه اجتهاد دارد و نیازمند حضور فقیهان در این عرصه می باشد، اما در حوزه موضوع شناسی کذب در رسانه نیازمند تخصص های رسانه هستیم که جمع این دو ما را در رسیدن به هدفمان که ایجاد رسانه اسلامی است نزدیکتر خواهد کرد.

جمهوری اسلامی ایران در راستای بسط قدرت نرم خود در منطقه جنوب غرب آسیا و در میان ملت های منطقه اقدام به برگزاری اردوهای بین فرهنگی هدایت شده متعددی می کند. در این تحقیق یکی از این اردوها- که جهت آموزش خبرنگاری جنگ برای جوانانی از کشور سوریه برگزار شد- مورد بررسی قرار گرفته است. محقق از طریق «مشاهده مشارکتی» به گردآوری داده ها پرداخته و با روش «داده بنیاد» آن ها را تحلیل کرده است. در فصل پایانی نیز براساس همین تحلیل به ارائه نتایجی در خصوص مهم ترین نکاتی که در برگزاری چنین اردوهایی باید مورد توجه قرار بگیرند، پرداخته و برخی نقاط قوت موجود در طراحی و اجرایی این دوره را احصاء کرده است.

در این رساله یک مضمون مشترک (فقر و ثروت) در دو مقطع تاریخی (قبل و پس از انقلاب) و دو رسانه با قالب مشترک (مجله ی طنز) مورد مقایسه قرار گرفت. شیوه ی کار تحلیل محتوای تلفیقی کمی و کیفی (روش عمقی) کاریکاتورهای دو نشریه ی پر مخاطب و فکاهی سرآمد این دوره –نشریات توفیق و گل اقا- بوده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که محتوای کاریکاتورهای فقر و یا ثروت هر دو مقطع را می توان در 8 مضمون دسته بندی کرد. اما سهم این مضامین، در دو مقطع یکسان نیست. به طوری که سهم مضمون "نقد سرمایه داری و ثروتمندان" و "نقد دولت به طور عام" در گل آقا خیلی بیشتر است و دو مضمون "نقد مقامات درجه الف(نخست وزیر)" و "نقد فقرا" در آن خیلی کمتر است. در این پژوهش به شباهت های این دو نشریه نیز اشاره می شود. از نظر نحوه ی ارائه نیز، گل آقا "رنگی تر" از توفیق است. کاریکاتورهای گل آقا بیشتر "نقاشی" هستند و توفیق بیشتر "گرافیک"؛ "اندازه کاریکاتورها"ی توفیق نسبت به گل آقا نیز متفاوت است. این پایان نامه در ادامه با نگاهی گذرا به مبحث "طنز و کاریکاتور در قرآن و احادیث" و ارائه نمونه هایی از طنزپزدازی در آیات و روایات و دسته بندی انواع گونه های طنز ، فکاهه، هزل، هجو و ... ، کوشش نموده ویژگی های طنز پسندیده و مذموم در اسلام را استخراج و در سایه ی آن مشخصات و ویژگی های یک کاریکاتورِ برخوردار از توصیه های اسلامی را تبیین نماید. کلمات کلیدی: مجله توفیق، مجله گل آقا، کاریکاتور، ارزشهای اجتماعی،تحلیل محتوای کمی و کیفی، طنز.

سبک ارتباطی، الگوی رفتاری نسبتاً پایدار از تکرار مجموعه ای از رفتارهای ساده هر فرد در ارتباط با دیگری در موقعیت های مختلف و تعیین کننده ی چگونگی رفتار نهادینه شده ارتباطی هر فرد است. در این پایاننامه ضمن تلاش در تبیین مفهوم «سبک ارتباطی» انواع دسته های آن معرفی و با ارائه یک دسته بندی تلفیقی کوشش شده نمونه های عینی از خوگرفتگان به سبک های مذکور در یک منطقه سنتی و کهن روستایی (روستای دستجرد اصفهان) شناسایی و مختصات آن ها معرفی شود. برای دستیابی به این هدف، نمونه ای هدفمند انتخاب و با اتخاذ رویکرد کیفی از طریق مشاهده (غیر مشارکتی و در موارد لازم مشارکتی) و همچنین مصاحبه های ساخت نیافته و نیمه ساخت یافته فردی و گروهی، اطلاعات مورد نظر جمعآوری و در دسته های مربوط جای داده شد. یافته های پژوهش نشان میدهد که نه تنها می توان نمونه های عینی از وابستگان به هریک از سبک های شناخته شده در منابع غربی را در ایران نیز یافت، بلکه احتمالاً در مناطق روستایی و سنتی ایران بتوان سبک های ناشناخته جدیدی را یافت که شناخت ویژگی های آن ها بتواند در توسعه دانش بومی ارتباطات در ایران راهگشا باشد. ضمن آنکه این شناخت ممکن است بتواند ما را در شناخت و مدیریت سبک ارتباطی یاری کند. در انتها ضمن معرفی و دستهبندی هنجارها و آموزههای اسلامی مربوط به ارتباطات میانفردی، ویژگیهای هرسبک ارتباطی مشاهده شده در روستای مورد بحث با آنها مقایسه شده است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

طرح تحقیق بررسی تاثیر وسایل ارتباط جمعی بر رفتار سیاسی مطالعه ای است میان رشته ای که در چارچوب دو دیسییلین جامعه شناسی سیاسی و جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی شکل گرفته است . آگاهی از سیر تکاملی و فراز و نشیب هایی که در تحقیقات و تئوری های مربوط به تاثیر سیاسی رسانه ها صورت گرفته است و نقش وسایل ارتباط جمعی در فرآیند شکل گیری رفتار سیاسی هدف عمده این تحقیق بوده است . مهمترین سوالی که این تحقیق به دنبال پاسخی برای آن بوده است این است که وسایل ارتباط جمعی چگونه تاثیری بر رفتار سیاسی فرد می گذارند. فصل اول نقش وسایل ارتباط جمعی به عنوان یکی از کارگزاران جامعه پذیری سیاسی در عصر ارتباطات را در قالب تئوری های مدل سازی و الگوبرداری انتظارات اجتماعی مورد بررسی قرار داده است . در فصل دوم نیز سیر تحول دیدگاه های مربوط به تاثیر رسانه ها و مبانی اختلاف این دیدگاه ها پرداخته و آخرین رهیافت های مطالعاتی این حوزه ذکر شده است . فصل سوم نیز در چارچوب مدل های ارتباطی و با نگاهی به دیدگاههای روانشناسی اجتماعی نگاهی اجمالی داشته است به این که منبع ارتباط، ماهیت پیام و ویژگی های مخاطبات هر یک چگونه بر میزان اثرگذاری ارتباط تاثیر می گذارد. در بررسی نقش وسایل ارتباط جمعی بر رفتار سیاسی آن گونه که مطالعه موردی هفتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در بخش پایانی این تحقیق نیز نشان داده است ، می توان چنین نتیجه گرفت که آنچه اغلب پدید می آید اثراتی است که به تقویت عقاید و رفتارهای موجود منجر می شود و رسانه ها در تغییر عقاید، نگرش ها و رفتارها کمتر توفیق میابند.

این تحقیق از سه بخش تشکیل شده است . در بخش اول ، مبانی و کلیات نظری بحث بررسی می شود که موارد زیر را در بر می گیرد: توضیح رویکرد های مختلف در مطالعه موضوع جوان و جوانی و ارائه تعریف کاربردی مورد استفاده در این تحقیق از جوان ، بررسی مبحث رفتار سیاسی و بحث جامعه پذیری سیاسی که یکی از رهیافت های تبیین کننده رفتار سیاسی است و موضوعاتی از قبیل کارکردهای جامعه پذیری سیاسی ، عوامل و همچنین الگوی نظری آن را شامل می شود. در بخش دوم تحقیق ، رفتار سیاسی جوانان در کشورهای دیگر مورد بررسی قرار می گیرد. بخش سوم و اصلی تحقیق ، به بحث رفتار سیاسی جوانان در ایران اختصاص یافته است .