استخراج و تعیین ساختمان مولکولی دی ترپنوئیدهای موجود در گیاه salvia santolinifolia

موقعیت خاص جغرافیایی ایران و امکان رشد گونه های مختلف گیاهان دارویی در ا سرزمین سبب گردیده است که از دیرباز استفاده و کاربرد گیاهان دارویی و صنعتی در درمان بیماریها و صنعت معمول گردد. ولی لازمه شناخت خواص دارویی و سمی گیاهان، بررسی دقیق ترکیبات شیمیایی موجود در آنهاست و در گذشته به علت عدم وجود روشهای پیشرفته امروزی، شناخت این ترکیبات مشکل بوده است .از طرف دیگ با توسعه سریع شیمی آلی و تولید داروهای صناعی، استفاده از گیاهان دارویی تا اندازه ای منسوخ گردیده بود. به علت عوارض نامطلوب ترکیبات صناعی و عدم سازگاری آنها با طبیعت انسان، بار دیگر توجه محققین به سوی ترکیبات موجود در گیاهان دارویی و صنعتی معطوف گردیده است . بعلاوه تعداد زیادی از مواد مصنوعی با الهام از ترکیبات طبیعی تهیه شده اند; به این معنی که هسته اصلی ساختمانی ازترکیبات موجود در گیاهان گرفته شده و سپس به کمک واکنشهای شیمیایی تغییرات در آنها داده شده و بدین ترتیب اجسام جدیدی حاصل شده اند. از این رو مولکولهای مواد طبیعی به عنوان مدل جهت تهیه ترکیبات صناعی به کار می روند. موضوع فیتوشیمی یا شیمی مواد گیاهی در سالهای اخیر به عنوان یک موضوع مشخص میان شیمی آلی مواد طبیعی و بیوشیمی گیاهی شکل و موقعیت یافته است و در حقیقت به عنوان هر دو موضوع نیز وابستگی زیادی دارد. موضوع فیتوشیمی شامل بررسی تعداد متنوع و زیادی از ترکیبات آلی است که توسط گیاهان تولید و در آنها جمع می گردند و رابطه مستقیمی با ساختمان شیمیایی این مواد و بیوسنتز، متابولیسم انتشار طبیعی و فعالیتهای بیولوژیکی آنها دارد. تمام این عملیات نیاز به داشتن روشهای مناسب جهت جداکردن، خالص نمودن و تشخیص تعداد زیادی از مواد متشکله ای که در گیاهان وجود دارند است و از این رو پیشرفت در شیمی گیاهی نیاز به درک و استفاده کامل از روشهای موجود و کشف و تکمیل روشهای جدیدی جهت حل مشکلاتی که با آنها برخورد می شود دارد. با پیشرفتهای حاصل در فیتوشیمی به مقیاسی وسیع، به وسیله روشهای تجسس سریعتر، ترکیبات شیمیایی اختصاصی موجود در گیاهان به دست آمده است . و روشهای مربوط به تجسس و تشخیص آلکالوئیدها، اسیدهای آمینه، کینونها و ترپنوئیدها در گیاهان عالی را می توان مستقیما " جهت سیستمهای میکربی به کار برد . در گیاهان جنس salvia که دسته بزرگی را شامل می شوند با بیش از 500 گونه پراکنده در نقاط مختلف جهان، دی ترپن هایی با فعالیت بیولوژیکی وجود دارند. در بررسی شیمیایی عصاره قسمتهای هوایی گیاه (salvia santolinifolia جمع آوری شده از گاو بندی 5) مشتق آبیتان) 1 - 5 (جداسازی و شناسایی گردیدند که از آن میان سه ترکیب) 1 - 3 (قبلا" شناخته شده و از گیاهان از تیره لابیاته استخراج گردیده اند، که به اسامی rosmanol , 7 - - 0 - methyl rosmanol , : carnosol می باشند. همچنین دو مشتق کینونی 4 , 5 حاصل از این گیاه جدید است ساختمان این ترکیبات توسط تکنیکهای اسپکتروسکوپی تعیین گردیده است .