بررسی اثر تراکم و نسبتهای مختلف کاشت بر عملکرد و اجزا عملکرد مخلوط ذرت دانه ای سویا

به منظور بررسی تاثیر تراکم ها و نسبتهای مختلف کشت مخلوط ردیفی ذرت دانه ای (رقم سیگنل کراس 704) و سویا (رقم ویلیامز) بر شاخص سطح برگ ، عملکرد، اجزاء عملکرد و کارآیی استفاده از زمین، آزمایشی در سال 1372 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت آزمایش فاکتوریل شامل 15 تیمار (5×3) و چهار تکرار اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش عبارت بودند از: تراکم (26 بوته سویا + 5 بوته ذرت ، 34 بوته سویا + 6/5 بوته ذرت ، 42 بوته سویا + 8 بوته ذرت) و نسبت کاشت هر گیاه در کشت مخلوط [100:0 (کشت خالص ذرت)، 67:33، 50:50، 33:67، 0:100 (کشت خالص سویا)] که به روش جایگزینی اعمال شدند. نتایج بدست آمده نشان داد با افزایش تراکم ذرت از 5 به 8 بوته در مترمربع، شاخص سطح برگ (lai) و عملکرد دانه در هکتار افزایش معنی داری داشت . حداکثر شاخص سطح برگ ذرت در مرحله 50 درصد گرده افشانی مشاهده شد. با افزایش تراکم درصد عبور نور به پائین کانوپی کاهش یافت . اجزاء عملکرد ذرت نیز تحت تاثیر تراکم قرار گرفت . با افزایش تراکم تعداد دانه در ردیف و وزن هر دانه و متعاقب آن عملکرد هر بوته کاهش یافت ، ولی عملکرد دانه به علت افزایش تعداد بوته در واحد سطح افزایش یافت . مقایسه سیستم های مخلوط با کشت خالص نشان داد که در مخلوط ذرت با سویا، شاخص سطح برگ و عملکرد دانه ذرت نسبت به میزان مورد انتظار افزایش معنی داری داشت ، اما ارتفاع بوته کاهش یافت . با کاهش نسبت کاشت ذرت در مخلوط، سطح برگ هر بوته افزایش یافت که متعاقب آن شاخص سطح برگ نیز افزایش یافت . عملکرد ذرت نیز نسبت به کشت خالص افزایش معنی داری داشت که ناشی از افزایش تعداد ردیف و تعداد دانه در ردیف و در نتیجه تعداد دانه در بلال بود. بیشترین عملکرد دانه ذرت در مخلوط 1/3 ذرت + 2/3 سویا مشاهده شد. شاخص سطح برگ و عملکرد سویا با افزایش تراکم از 26 به 42 بوته در مترمربع افزایش معنی داری داشت . شاخص سطح برگ و عملکرد سویا در مخلوط نسبت به کشت خالص کاهش معنی داری داشت . بیشترین شاخص سطح برگ و عملکرد سویا در کشت خالص در تراکم بالا مشاهده شد. در مخلوط 2/3 سویا و 1/3 ذرت عملکرد سویا کمترین کاهش را نشان داد. تعداد غلاف در هر بوته، مهمترین جزء عملکرد بود که تحت تاثیر کشت مخلوط قرار گرفت و کاهش یافت ، که این کاهش در شاخه های فرعی بیشتر از ساقه اصلی بود. تعداد دانه در غلاف تحت تاثیر تراکم و سیستم کاشت قرار نگرفت ولی وزن هر دانه در کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بود. بیشترین نسبت برابری زمین (ler) در نسبت کاشت 1/3 ذرت + 2/3 سویا در تراکم بالا (ler1/066) و کمترین مقدار در نسبت کاشت 50:50 در تراکم پائین (ler0/767) بدست آمد. در تمام ترکیبها ذرت گونه غالب بود.