امکان سنجی سیل خیزی در حوضه آبریز جاجرود

حوضه آبریز جاجرود که در شمال شرق شهرستان تهران بین طول جغرافیائی 5122 درجه و دقیقه الی 51 52 درجه و دقیقه و عرض جغرافیایی 35 درجه و 45 دقیقه الی 36 درجه و 50 دقیقه واقع شده است از سمت شمال توسط سلسله جبال البرز حوضه آبریز دریای خزر جدا می شود و در سمت شرق آن حوضه آبریز لارو در غرب ، آن حوضه آبریز کرج قرار دارد. این حوضه دارای 7 زیر حوضه فرعی به نامهای لواسان، افجه، امامه، گرمابدره، آهار، میگون و کند می باشد جهت شبیهای این حوضه به طور کل شمال غربی، جنوب شرقی با شیب متوسط 20/5 درصد است و جزء حوضه های کوهستانی محسوب می گردد. با توجه به کوهستانی بودن این حوضه میزان بارش در آن حدود 600 میلیمتر در سال می باشد که البته اکثرا آن به علت ارتفاع زیاد آن حوضه به صورت برف نازل می گردد بنابراین رودهای فراوانی در سراسر این حوضه جریان دارند در جنوب حوضه سد مخزنی لیتان در دهه 1340 روی رودخانه جاجرود بسته شد که هدف آن تامین آب شرف و کشاروزی شهر و استان تهران می باشد. به جهت اهمیت زیادی که این سد برای تامین آب استان تهران دارد ضرورت مطالعه سیل خیزی روی حوضه بیشتر آشکار می شود زیرا با پیش بینی دقیق سیل خیز بودن منطقه یا مناطقی در این حوضه می توان به موقع از وقوع آنها جلوگیری و آب آنها را به دریاچه سد هدایت نمود تا علاوه بر جلوگیری از ضرر و خسارتهای جانی و مالی گامی در جهت بهبود وضعیت تامین آب شهروندان تهرانی براشته شود. طی مطالعات سیل خیزی که انجام شد معلوم گردید عواملی چون جنس زمین، شیب ، تراکم زهکشی، طول رودخانه اصلی تا دهانه، میزان بارش و زمان ریزش آن، حجم برف انباشته شده، تراکم پوشش گیاهی و کاربردی اراضی، دبی، ویژه و ضریب جریان می توانند در سیل خیزی یک منطقه موثر واقع شوند. بنابراین پارامترهای فوق برای کل زیر حوضه ها دقیقا محاسبه و ارزیابی گردیدند. با توجه به مقادیری که برای هر زیر حوضه بدست آمد آن عوامل امتیازبندی گریدند و به هر کدام از آن ها به تناسب عدد حاصله در مورد آن پارامتر امتیازاتی داده شد پس از جمع امتیازات بالاترین رتبه و الوین را از جهت سیل خیزی بودن زیر حوضه افجه بدست آورد که بیشترین امتیاز خود را از جهت جنس نسبتا نفوذناپذیر زمین و بدنبال آن تراکم زهکشی بالا و فقدان مراتع و زمینهای کشاورزی و کلا محدودیت پوشش گیاهی به دست آورد و به عنوان سیل خیزترین زیر حوضه معرفی گردید در حالیکه زیر حوضه امامه با وجود کوهستانی بودن به جهت دارا بودن مراتع غنی و باغات فراوان و عدم وجود تاسیسات شهری و اراضی لم یزرع همچنین جنس زمین که آهکی می باشد و نفوذپذیری خوبی در حوضه دارد نامستعدترین زیر حوضه از نظر سیل خیزی محسوب گردید. جهت مقابل با ایجاد سیل در زیر حوضه افجه پیشنهاد گردید تا به اصلاح کشاورزی و احیاء مراتع و ایجاد جنگلها و پارکهای مصنوعی اقدام شود همچنین به منظور محاسبه دقیق دبی سیلابی رودها ایستگاههای کلیماتولوژی و سینپوتیک و باران سنج های ثبات در کل حوضه نصب گردد تا پارامترهای موثر بر ایجاد سیل نظیر شدت بارندگی و میزان برف به دقت اندازه گیری گردد.