بررسی رابطه بین سیستم های مغزی – رفتاری و الگوهای سرشت و منش (مدل زیستی - عصبی کلونینجر) با تیپ های شبانه روزی (صبحی-عصری)

چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سیستم های مغزی - رفتاری و الگوهای سرشت و منش با تیپ های شبانه روزی(صبحی-عصری) بود. جامعه آماری این پژوهش از دانشجویان دانشگاه ارومیه تشکیل شده بود که تعداد کل آن ها شامل 13376نفر (6577 نفر دختر و 6799 نفر پسر) می باشد. نمونه ای شامل 460 دانشجو(285 دختر و 175 پسر) از دانشگاه ارومیه که در سال تحصیلی 94-1393 مشغول به تحصیل بودند، به پرسشنامه های سیستم های مغزی- رفتاری (bas-bis)، پرسشنامه الگوهای سرشت و منش (tci-125) و پرسشنامه صبحی-عصری (meq، هورن و استبرگ، 1976؛ نسخه ی ترجمه شده) پاسخ دادند. روش پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی می باشد. بدین منظور در این پژوهش برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و برای تعیین حجم نمونه از جدول گرجسی مورگان استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام تجزیه و تحلیل گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که رابطه معنی دار بین سیستم بازداری رفتاری و تیپ صبحی- عصری وجود دارد. بین سیستم فعال سازی رفتاری با تیپ صبحی و عصری رابطه معناداری یافت نشد. بین الگوهای سرشت (ابعاد نوجویی، آسیب پرهیزی، پاداش وابستگی و پشتکار) با تیپ صبحی- عصری رابطه معنی دار وجود دارد. رابطه بین نوجویی با تیپ صبحی- عصری منفی و معکوس می باشد. بیشترین رابطه معنی دار و مثبت بین تیپ صبحی با آسیب پرهیزی و پاداش وابستگی و تیپ عصری با آسیب پرهیزی بود. همچنین بین الگوهای منش، بعد همکاری و خود راهبری با تیپ صبحی- عصری رابطه معنی دار وجود دارد. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام، خودفراروی، همکاری، پاداش وابستگی و آسیب پرهیزی 23 درصد از واریانس تیپ صبحی و سیستم بازداری رفتاری، خودفراروی، نوجویی، پاداش وابستگی، پشتکار و آسیب پرهیزی 32 درصد از واریانس تیپ عصری را پیش بینی کردند. این یافته نشان می دهد که عوامل زیستی شخصیت می تواند در تبیین زیر بناهای عصب روان شناختی تیپ های شبانه روزی به پژوهشگران راهگشای مفیدی باشد.