کانی شناسی، زمین شیمی و الگوی پیدایش کانسار مس- سلستیت بندقیچی منطقه ترود، جنوب شاهرود

کانسار مس بندقیچی در حاشیه شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی، در 120 کیلومتری جنوب شاهرود و 70 کیلومتری جنوب شرق ترود واقع شده است. واحدهای رخنمون یافته در محدوده مورد مطالعه محدوده سنی الیگوسن تا کواترنری را در بر می گیرند که از قدیم به جدید شامل شامل توالی شیل، گلسنگ، سیلتستون، ماسه سنگ و کنگلومرا، توالی مارن، کنگلومرا و ماسه سنگ، واحدهای آبرفتی عهد حاضر به سن کواترنری، شورابه ها و باتلاق های سطحی می باشد که کانی سازی مس با سنگ های ماسه سنگ، کنگلومرا و سیلتستون با سن الیگوسن همراه می باشد. در منطقه بندقیچی کانه زایی به سه صورت چینه سان (سین ژنتیک)، چینه کران (اپی ژنتیک) و سوپرژن (فرآیندهای سطحی) صورت گرفته است. عواملی نظیر سنگ های منشأ مناسب، شورابه های کلریدی به عنوان عامل تحرک مس و دیگر فلزات، درزه ها و گسل ها به عنوان مجراهایی جهت انتقال سیالات، وجود عوامل احیاکننده نظیر مواد آلی و پیریت به منظور ته نشست مس از جمله مهم ترین عوامل کنترل کننده کانه زایی در محدوده کانسار بندقیچی می باشند. دگرسانی های موجود در منطقه شامل دگرسانی آرژیلیک ودگرسانی اکسیدهای آهن می باشند. کانی های تشکیل دهنده کانسار به 6 گروه اصلی تقسیم بندی می شوند که شامل کانی های سولفیدی (کالکوسیت، کوولیت، بورنیت، کالکوپیریت و پیریت)، کانی های کربناته ( مالاکیت و آزوریت)، کانی های اکسیدی و هیدروکسیدی (گوتیت، هماتیت و لیمونیت)، کانی های سولفاته (سلستیت و ژیپس)، کانی های کلریدی (هالیت، آتاکامیت، پارالایوریونیت و لایوریونیت) و کانی های باطله (کلسیت و کوارتز) می باشند. مهم ترین ساخت های مشاهده شده در منطقه ساخت لایه ای و رگه ای می باشد. از جمله مهم ترین بافت های ماده معدنی در کانسار مورد مطالعه می توان به بافت پرکننده فضای خالی، سیمان میان دانه ای، دانه پراکنده و جانشینی و توده ای اشاره نمود. نتایج حاصل از مطالعات ژئوشیمیایی مشخص نموده است که ماسه سنگ های منطقه مورد مطالعه منشأ فلسیک تا حدواسط دارند. هم چنین بررسی ماتریس همبستگی مس با اکسیدهای اصلی و عناصر مختلف نشان دهنده همبستگی بالای مس با fe2o3 و mno و در بین عناصر مختلف بیشترین همبستگی به دست آمده مربوط به مس و نقره و کم ترین همبستگی بین مس و استرانسیم می باشد. با توجه به گسترش گدازه های آندزیتی ائوسن در منطقه مجاور کانسار، فراوانی کانسارها و اندیس های مس در منطقه و حضور قطعات آتشفشانی حاوی کانی های مس دار در واحدهای کنگلومرایی میزبان می توان منشأ مس در منطقه را به واحدهای آتشفشانی نسبت داد. با توجه به ویژگی های اساسی کانسار مس بندقیچی از جمله سنگ میزبان، کانی شناسی، ساخت و بافت، ژئومتری، عناصر همراه، محیط ته نشست و عوامل موثر در کانه زایی می توان این کانسار را یک کانسار مس با میزبان رسوبی و از نوع لایه قرمز در نظر گرفت.