توسعه روش جدید مبتنی بر میکرواستخراج مایع-مایع برای جداسازی بوسنتان از مایعات بیولوژیکی و اندازه گیری آن با تکنیک های اسپکتروفتومتری و کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا

بوسنتان آنتاگونسیت رقابتی گیرنده آندوتلین تیپ a و b بوده و با کاهش سطح اثر آندوتلین، باعث جلوگیری از انقباض عروق و در نتیجه کاهش فشار خون ریوی می شود. این فراورده یک داروی خوراکی، مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا جهت درمان فشار خون بالای شریان ریوی است. هدف از انجام این پژوهش اندازه گیری این دارو در مایعات بیولوژیکی می باشد. به منظور آنالیز داروها در نمونه های بیولوژیکی لازم است که گونه دارویی مورد نظر از ماتریکس جداسازی شود. بنابراین روش میکرو استخراج مایع-مایع پخشی (dllme وusaeme) با دو تکنیک اسپکتروفتومتری و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا برای اندازه گیری داروی بوسنتان در نمونه های پلاسما، ادرار، بازدم بکار گرفته شد. در روش dllme مخلوطی از حلال پخش کننده و استخراج کننده به داخل نمونه های حاوی بوسنتان تزریق شد. در روش usaeme طی این روش حلال استخراج کننده به کمک التراسونیک در درون نمونه پخش شده و عمل استخراج صورت می گیرد و بعد از سانتریفوژ کردن قطره حلال استخراج کننده در ته ظرف جداشد و سپس حلال زدایی با جریان گاز نیتروژن صورت گرفت و جهت تزریق به دستگاه های تجزیه ای اسپکتروفتومتری و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا به ترتیب در اتانول و فاز متحرک حل گردید. عوامل موثر در استخراج مانند حجم و نوع حلال استخراج کننده و پخش کننده، ph، سرعت و زمان سانتریفوژ، زمان سونیکیت و حجم نمونه بهینه سازی شدند. روش پیشنهادی بر اساس راهنمای معتبرسازی fda معتبرسازی شد. تحت شرایط بهینه، نمودار های کالیبراسیونdllme نمونه های پلاسمایی، ادرار، بازدمی بوسنتان با دستگاه uv-vis ترتیب در محدوده غلظتی (µg/ml 5-1)، (µg/ml 4-1)، (µg/ml 5-1) و همچنین با دستگاه hplc به ترتیب در محدوده غلظتی (µg/ml10-2/0)، (µg/ml10-1/0)، (µg/ml10-1/0) رسم گردید. نمودار های کالیبراسیون usaeme نمونه های پلاسمایی، ادرار و بازدمی بوسنتان با دستگاه uv-vis به ترتیب در محدوده غلظتی (g/mlµ 5-1)، (g/mlµ25-5)، (g/mlµ5-1) و همچنین با دستگاه hplc به ترتیب در محدوده غلظتی(g/mlµ10-2/0)، (g/mlµ50-5/0)، (g/mlµ10-1/0) بعد از بهینه سازی پارامترهای موثر در استخراج، رسم گردید. همچنین روش پیشنهادی براساس راهنمای معتبرسازی fda معتبرسازی شد. حدود تشخیص با دستگاه uv-vis در محدوده 37/0 تا 54/0 میکروگرم بر میلی لیتر و با دستگاهhplc در محدوده 024/0 تا 085/0 میکروگرم بر میلی لیتر در مایعات بیولوژیکی متغییر بود. نتایج بررسی های دقت درون روزی و بین روزی حاکی از آن است که روش دارای دقت قابل قبولی برای اندازه گیری بوسنتان در نمونه های بیولوژیکی را داراست. همچنین مطالعات پایداری دمایی کوتاه مدت، بلند مدت، و یخ بستن –ذوب شدن نشان داد که داروی مورد نظر در طول آماده سازی و آنالیز پایدار است. روش توسعه داده شده اندازه گیری صحیح، سریع و قابل اطمینان بوسنتان در نمونه های بیولوژیکی بدون صرف هزینه های گزاف امکان پذیر می سازد.