بررسی و تحلیل نقش و جایگاه کریدورهای رشد در سازمان یابی فضایی استان خراسان رضوی

امروزه کریدورهای ارتباطی، نه-تنها به عنوان عامل حمل و نقل و ارتباطات، بلکه به عنوان عامل گسترش و توسعه منطقه نیز به حساب می آیند. به طوری که انتخاب آن ها، باعث سازمان دهی و برنامه ریزی هماهنگ در طول آن شده که با مدیریت و سیاست های آمایشی می تواند به تحولی مثبت در فضای منطقه منتهی گردد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش و جایگاه کریدورهای توسعه در سازمان فضایی استان خراسان رضوی به عنوان نمونه موردی، بر دو بخش کلی شناسایی سازمان فضایی منطقه و تحلیل ارتباط بین کریدور توسعه با مولفه-های سازمان فضایی استوار است. براین اساس، در ابتدا با مطالعه مبانی نظری، معیارها و مولفه های تاثیر گذار در کریدور شناسایی و در ادامه سازمان فضایی استان و ارتباط آن با کریدورهای توسعه با اتکا به معیارهای به دست آمده از مبانی نظری مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته های حاصل از مبانی نظری نشان می دهد که به طور کلی سه معیار اصلیِ توسعه اقتصادی، توسعه سکونتگاهی و توسعه زیرساختی مرتبط با کریدورهای توسعه، مطرح می شود که تحلیل-های انجام شده بر مبنای این سه معیار انجام گرفته است. روش این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و برای پاسخگویی به سوالات از توابع تحلیل آمار فضایی در نرم افزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی(arc gis) و همچنین نرم افزار تحلیل فضایی(geoda) و نیز روش تحلیل عاملی به کمک نرم افزارspss استفاده شده است. با وجود نتایج به دست آمده از این تحلیل ها مبتنی بر تاثیر مستقیم کریدورهای ارتباطی بر سازمان فضایی استان، بررسی های انجام گرفته پیرامون سازمان فضایی استان خراسان رضوی در وضعیت موجود نشان می دهد که این استان علی رغم وجود پتانسیل های مختلف در فرآیند توسعه خود، همچنان از الگوی فضایی قطبی و متمرکز پیروی می کند، به طوری که تمرکز شدید فعالیتی و جمعیتی در مرکز استان به وضوح به چشم می-خورد. این امر نشان دهنده پایین بودن میزان اثرپذیری کریدورهای ارتباطی بر سازمان فضایی استان در وضعیت موجود، می باشد. بنابراین با توجه به وجود قابلیت ها و پتانسیل های استان در سطح منطقه ای و فرامنطقه ای، ایجاد و تقویت کریدورها و محورهای توسعه و همچنین کانون های توسعه در فاصله دور از مرکز استان، می تواند از شدت تمرکز استان بکاهد و به تقویت تعادل فضایی در استان کمک نماید.