اولویت بندی بازسازی قنات های مهم خراسان جنوبی با استفاده از روش-های نوین تصمیم گیری

چکیده سیستم استحصال از آب های زیر زمینی با استفاده از قنات ها به همان شکلی که درگذشته ابداع شده، با کم ترین تغییرات به صورت سنتی طی سالیان متمادی مورد استفاده قرارگرفته است، همگام با پیشرفت تکنولوژی هیچ گونه تحول اساسی در بازسازی قنات ها صورت نگرفته است. از سوی دیگر هر ساله از محل اعتبارات دولتی، مبالغ قابل توجهی در جهت احیاء و مرمت قنات ها هزینه می شود ولی به علت عدم اطلاعات کافی در این خصوص، قنات هایی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته اند که در اولویت بازسازی نبوده اند. در این پژوهش، بازسازی قنات ها از دو دیدگاه مدیریتی و فنی مورد بررسی قرار گرفت. در هر دیدگاه، 10 قنات در گروه دشتی و 10 قنات در گروه کوهستانی با استفاده از دو روش سلسله مراتبی(ahp) با استفاده از نرم افزار expert choice و روش تحلیل شبکه ای (anp) با استفاده از نرم افزار super decisions اولویت بندی شدند. شاخص های استفاده شده برای قنات ها شامل دبی، طول، عمق، کیفیت شیمیایی، بارندگی، فاصله از مسیر آبراهه، جمعیت و سطح زیرکشت بود. در این پژوهش، روش جدید علمی، جهت اولویت بندی بازسازی قنات ها معرفی گردید. همچنین با روش مورد استفاده در این تحقیق، قنات هایی در اولویت بازسازی قرا می گیرند که با هزینه تخصیص یافته می توانند به آبدهی مطلوب برسد. در این تحقیق در روش ahp، قنات بشرویه شهرستان بشرویه در گروه قنات های دشتی از دو دیدگاه مدیریتی و فنی به ترتیب با وزن 17/0 و 163/0 در اولویت بازسازی قرار گرفت و در گروه قنات های کوهستانی، قنات ارسک شهرستان درمیان در هر دو دیدگاه مدیریتی و فنی با وزن 265/0 و 219/0 در اولویت بازسازی قرار گرفت. همچنین در روش anp نیز، قنات بشرویه شهرستان بشرویه در گروه قنات های دشتی از دو دیدگاه مدیریتی و فنی به ترتیب با وزن 159/0 و 164/0 و در گروه قنات های کوهستانی، قنات ارسک شهرستان درمیان در هر دو دیدگاه مدیریتی و فنی با وزن 247/0 و 202/0 در اولویت بازسازی قرار گرفت. کلیدواژه ها: قنات، بازسازی، فنی، مدیریتی، ahp، anp