بررسی هزینه مبادله دریافت تسهیلات بانکی ازسوی کشاورزان در شهرستان تبریز

بیشتر کشاورزان نمی توانند نیازهای مالی لازم برای فعالیت های تولیدی خود را در فصل زراعی به موقع تامین کنند و معمولا جهت پرکردن این خلا متکی به تسهیلات اعطایی بانک ها می باشند. هزینه های مبادله بالا به عنوان یکی از عواملی که سبب محدودیت خانوارهای روستایی در دسترسی به اعتبارات در کشورهای درحال توسعه می باشند. هرچند کشاورزان همیشه به طور جدی برای تامین سرمایه خود، به بانک ها متکی بوده اند ولی موضوع مهمتر که کمتر مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است، بررسی هزینه مبادله دریافت تسهیلات بانکی از سوی کشاورزان و عوامل موثر به آن است. هزینه مبادله در بازار اعتبارات، هزینه هایی هستند که علاوه بر قیمت یا بهره تسهیلات که برای مبادله هر فقره تسهیلات یا هر واحد تسهیلات یکی از طرفین مبادله متحمل می شوند. هدف از مطالعه حاضر بررسی هزینه مبادله دریافت تسهیلات بانکی از سوی کشاورزان در شهرستان تبریز و عوامل موثر به آن می باشد. در این مطالعه ضمن برآورد هزینه مبادله تسهیلات دریافتی کشاورزان، نرخ تنزیل هزینه کل مبادله، هزینه مبادله و هزینه کل تسهیلات محاسبه می گردد. جامعه آماری مطالعه حاضر از کشاورزان شهرستان تبریز که درطی سالهای ?3-1?89 از تسهیلات بانکی استفاده کرده اند، بود که به صورت پرسشگری اطلاعات لازم بدست آمده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی مشخص شد و نمونه مورد بررسی شامل اطلاعات مربوط به 125 کشاورز دریافت کننده تسهیلات بانکی شهرستان تبریز در طی سالهای 93-1389 می باشد. جهت دستیابی به هدف مطالعه در به دست آوردن عوامل موثر بر هزینه مبادله از الگوی لگاریتمی بهره گرفته شده است. مقدار متوسط هزینه مبادله به ازای هر فقره تسهیلات برای کلیه منابع اعتباری، 1348836ریال و برای بانک کشاورزی 1137856ریال می باشد. هزینه های مستقیم دریافت تسهیلات، هزینه تهیه مدارک و هزینه نظارت و کارشناس بانکی، بیشترین و هزینه های اداری و هزینه های پرداختی به ضامن، کمترین هزینه هایی است کشاورزان برای دریافت تسهیلات از منابع مالی پرداخت کرده اند، پس سهم هزینه تهیه مدارک و هزینه اداری به ترتیب بیشترین و کمترین سهم را از هزینه مبادله تسهیلات بانک کشاورزی را در بر می گیرند. متوسط هزینه کل تسهیلات برای کلیه منابع اعتباری و بانک کشاورزی به ترتیب 20857228 و 12512856 ریال می باشد با مقایسه نسبت هزینه مبادله به مبلغ تسهیلات در کلیه منابع اعتباری و بانک کشاورزی به طور میانگین 7/1 درصد تسهیلات دریافتی کشاورزان این منطقه صرف هزینه مبادله دریافت تسهیلات می گردد، همین نسبت برای بانک کشاورزی برابر 56/1 درصد محاسبه شده است. لذا پیشنهاد می شود با تسهیل نمودن فرآیند اعطای تسهیلات، کاهش کاغذبازی اداری در جریان اعطای تسهیلات، افزایش اطلاع رسانی به متقاضیان تسهیلات، کاهش مسافت زمانی و مکانی بین متقاضیان و مراکز مالی گام بردارند. در برآورد عوامل موثر بر هزینه مبادله نتایج بدست آمده از دو الگو که در یکی متغیر وابسته آن مقدار هزینه مبادله و در دیگری نسبت هزینه مبادله به مبلغ تسهیلات دریافتی کشاورزان می باشد، در هر و مدل تعداد اقساط، تعداد تسهیلات دریافتی، نرخ تنزیل هزینه کل مبادله، نرخ سود بانکی تسهیلات و شاخص دارایی تاثیر معنی داری بر هزینه مبادله دارند. از بین متغیرها فقط نرخ سود بانکی تاثیر منفی معنی دار بر هزینه مبادله دارد. نتایج برآورد الگوهای اقتصاد سنجی نشان دهنده اهمیت مبلغ تسهیلات، تجربه، نرخ تنزیل هزینه کل مبادله و سود بانکی تسهیلات بر میزان هزینه مبادله دریافت کشاورزان می باشد.