بررسی رابطه بین ابعاد تعالی شخصیت با ساختارهای دو، شش؛ و شانزده عاملی شخصیت

زمینه: در طول سالهای اخیر، سازه های روانشناختی از قبیل معنویت و خودتعالی موضوع تعداد زیادی از تحقیقات بوده¬اند. تعالی شخصیت، به عنوان سازمانی پویا از باورها، هیجانات و رفتارهای سازمان یافته براساس ارزشهای دینی، معنوی و اخلاقی، یکی از جدیدترین سازه ها در روانشناسی شخصیت است. هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین ابعاد تعالی شخصیت با صفات دو (تیپ a و b)، شش (براساس مدل hexaco) و شانزدهگانه (براساس مدل 16 عاملی کتل) شخصیت بود. روش‏شناسی: روش پژوهش حاضر همبستگی از نوع پیشبین میباشد. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه خلیج فارس بوشهر بود و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه¬ای چند مرحله ای تعداد 528 نفر از آنها انتخاب شدند. ابزارهای تحقیق حاضر شامل مقیاس تعالی شخصیت، پرسشنامه تیپ شخصیتی a و b، پرسشنامه شش عاملی شخصیت (hexaco) و پرسشنامه 16 عاملی شخصیت کتل بودند. یافته‏ها: یافته ها نشان داد که دو تیپ شخصیتی a و b در نمره کلی تعالی شخصیت تفاوت معناداری ندارند. اما در ابعاد انضباط فردی، رفتارهای مذهبی، بلوغ هیجانی و درک اجتماعی، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی از تعالی شخصیت تفاوت معناداری به نفع تیپ b وجود داشت. نمره کلی تعالی شخصیت با پنج صفت از شش صفت شخصیتی در مدل hexaco همبستگی مثبت معنادار و با صفت هیجان پذیری همبستگی منفی معناداری دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون حاکی از آن است که از بین ابعاد تعالی شخصیت قویترین پیشبین ها برای ویژگی های ششگانه شخصیت هگزاکو عبارتند از: اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی قویترین پیشبین های صداقت و تواضع؛ انضباط فردی و بلوغ هیجانی پیشبین های برونگرایی؛ اخلاق فردی و تجربه های روحانی پیشبین های سازگاری؛ انضباط فردی، اخلاق فردی، و رفتار مذهبی پیشبین های وظیفه¬شناسی؛ اخلاق فردی، تجربه های روحانی، و رفتار معنوی پیشبین های گشودگی به تجربه؛ و بلوغ هیجانی و باورهای مذهبی نیز پیش بین های معکوس تهییج پذیری می باشند. تعالی شخصیت به طور کلی با عوامل a، b، c، f، g، h و q3 از شانزده عامل شخصیت کتل همبستگی مثبت معنادار و با عوامل m، o، q1 و q4 همبستگی منفی معنادار دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان دادند که انضباط فردی پیش بین مثبت صفات a، c و q3 و پیش بین منفی عامل q4، باورهای مذهبی پیش بین مثبت عامل f شخصیت، بلوغ هیجانی پیش بین مثبت عوامل a، c، f و h شخصیت، رفتارهای معنوی پیش بین مثبت و مناسبی برای عامل q3، باورهای معنوی پیش¬بین منفی عوامل n و q1، و اخلاق فردی پیش¬بین مثبت عوامل b، c، g، q3 و پیش بین منفی عوامل e، l و o شخصیت است. نتیجه‏ گیری: با توجه به رابطه مثبت ابعاد تعالی شخصیت با عوامل مثبت شخصیت و نیز رابطه معکوس تعالی شخصیت با ابعاد منفی شخصیت، پیشنهاد میشود پژوهش هایی در زمینه روشها و آموزشهای مورد نیاز جهت تعالی شخصیت در افراد انجام گیرد.