ارزیابی آشوبی اصالت برداشت های آورد رودخانه مبتنی بر آنالیز آشوبی سریهای زمانی جریان ، بارندگی ، دما و تبخیر

علوم غیر خطی با ورود به حیطه تحلیل سریهایی زمانی این حوزه را دچار تحول بنیادین نموده اند. پتانسیل های بسیار تئوری آشوب مازاد بر آن داشت تا با کاربست این مجموعه روش یکی از مشکلات اساسی صنعت آب این کشور را بررسی نماییم . تعیین اصالت داده های هیدرولوژیکی و امکان استناد به داده های خام برداشت شده از ایستگاه های هیدرومتری ، سینوپتیک و ... و مورد استفاده قراردادن این داده ها در مطالعات و طراحی ها یکی از چالشهای بزرگ صنعت آب ایران است. همه کارشناسان صنعت آب می دانند که اصولا داده های برداشت شده میدانی هیچ گاه دقیق نمی باشند. علل زیادی در تفسیر این مدعا وجود دارد ضعف وسایل اندازه گیری ، خطای انسانی ،خطای موقعیت شرایط محیطی ، زمانی و جوی اندازه گیری و ... در ریاضیات غیر خطی اثر این منابع خطا بعنوان پراش(noise) در نظر گرفته می شود. در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا (علیرغم دقت بیشتر در برداشت داده میدانی نسبت به ایران) به هیچ عنوان داده خام بعنوان مبنای مطالعات و طراحی قرار نمی گیرد و حتما عملیات پردازش و حذف محتوای نوفه ای (پراش) ازداده های خام قبل از هرگونه اقدام بعدی انجام می پذیرد اما در ایران هرگز چنین فازی در مطالعات تعریف نشده است در این پژوهش بر آن شدیم تا با کاربست روشهای تئوری آشوب میزان اصالت دادهای هیدرولوژیکی دو ایستگاه هیدرومتری مهم استان بوشهر (ایستگاه جره بالا در حوضه رودخانه شاهپور و ایستگاه قنطره در حوضه رودخانه مند) را بررسی کنیم . مطالعات انجام شده نشان از آن دارد که در هر دو ایستگاه ذکر شده دادهای دبی و بارندگی با توجه به معیارهای تئوری آشوب در دامنه آشوب کم بعد تا متوسط قرار می گیرند که این به معنای وجود قابل تحمل محتوای نوفه ای در آنها می باشد. بعبارت دیگر و با اغماض می توان این دادها را بدون پردازش و حذف محتوای نوفه ای برای مطالعات و طراحی ها بکار بست اما از سوی دیگر داده های مربوط به تبخیر و دما محتوای نوفه ای بسیار زیادی را نشان می دهند. عدم تطابق (یا حتی نزدیکی) بعد فراکتال و بعد همبستگی، اشباع نشدن نمودار بعد نهشتن – بعد همبستگی حتی در ابعاد نهشتن بالا ، عدد لیاپانف مثبت زیاد ، همگرا نشدن نمودار مجموع همبستگی در مقابل شعاع ، همگی از وجود پراش زیاد در این داده ها حکایت دارند در بسیاری از مجموعه دادهای دما و تبخیر آنالیز شده دامنه آشوب ناکی حتی فراتر از آشوب پردامنه و متمایل به تصادفی و لاجرم غیر قابل پیش بینی برآورد شده است