بررسی تجارت چوب جنگل های شمال(گیلان و مازندران)، از دوره ناصرالدین شاه قاجار تا پایان پهلوی اول

در این پژوهش سعی شده تجارت چوب در ایران از عصر ناصری تا پایان سلطنت پهلوی اول مورد بحث و بررسی قرار گیرد، عوامل شکل گیری آن شناسایی گردد و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی حاصل از آن مورد واکاوی قرار گیرد. از همین رو پژوهش حاضر در چند فصل به شرح ذیل صورت بندی شده است : فصل اول به کلیات پژوهش می پردازد که شامل طرح سوالات، فرضیات، اهمیت و ضرورت موضوع می باشد. فصل دوم اهمیت جنگل در تاریخ ایران را مدنظر قرار داده و با نگاهی بر جنگل های ایران در منطقه ی شمال انواع چوب و مصارف آن ها و مساحت جنگل ها را مورد بررسی قرار می دهد. فصل سوم به چگونگی بهره برداری از جنگل ها می پردازد و امتیازات عدیده ای که حکومت های وقت در بهره برداری از جنگل ها به اتباع داخلی و خارجی اعطاء کرده اند را مورد بررسی قرار می دهد. فصل چهارم به چگونگی پیدایش تجارت چوب و عوامل موثر بر رشد و گسترش آن، از جمله توسعه راه های شمالی ایران، بنادر دریای خزر و راه آهن اشاره می کند. فصل پنجم نیز پیامدهای اقتصادی ناشی از تجارت چوب را از منظر میزان درآمد حاصل از آن، نقش آن در تجارت خارجی و آسیب های اقتصادی قطع درختان جنگل و غیره را پی گیری خواهد نمود و فصل ششم به بررسی پیامدهای اجتماعی حاصل از تجارت چوب از جمله اشتغال سکنه، شکل گیری قاچاق چوب، تأسیس اداراتی برای حفاظت از جنگل ها و غیره را مورد بحث و بررسی قرار می دهد و در پایان نیز نتایج حاصله از پژوهش ارائه می گردد.دستاوردهای تحقیق نشان می دهد که رونق راه های شمالی ایران، رشد و گسترش بندرهای دریای خزر و نیز تأسیس راه آهن در مقطع تاریخی مورد نظر موجبات سهولت حمل کالای سنگین وزنی مثل چوب را فراهم آورد و در نتیجه در پیدایش و تداوم تجارت چوب موثر افتاده است، اما از آنجایی که بخش عمده ی این تجارت در دست خارجیان و به ویژه روس ها بود، از نظر اقتصادی نتایج مثبتی در زمینه افزایش درآمد دولت در پی نداشت، بلکه سود سرشار آن نصیب بیگانگان گردید. در زمینه ی اجتماعی نیز تجارت چوب موجب نفوذ و حضور بیشتر خارجیان در منطقه شمال، محرومیت صنعتگران داخلی از دسترسی به چوب مرغوب شمال و ایجاد مشاغل کاذبی چون قاچاق چوب در این منطقه گردید. و در نهایت تخریب و کاهش سطح جنگل ها و آسیب به منابع ثروت ملی را در پی داشت.