مطالعه مورفوفیزیولوژیک ژرم پلاسم گیاه دارویی پنیرباد و شناسایی سازوکار مولکولی بیوسنتز ماده موثره

گیاه پنیرباد با نام علمی withania coagulans از خانواده سیب زمینی، گیاهی است علفی که در مناطقی از جمله پاکستان، افغانستان، هند و ایران رشد می کند. این گیاه با دارا بودن خواص دارویی، نقش مهمی در طب سنتی ایران دارد، و دارای خواص تقویت کنندگی، ترمیم کبدی، ضدالتهاب بوده و در درمان برونشیت، آسم، زخمها و اختلالات عصبی از جمله پارکینسون، آلزایمر سودمند می باشد. ماده موثره پنیرباد که در تمام اندامهای گیاه اعم از ساقه، برگ، میوه، ریشه و بذر وجود دارد ویتانولید است که دو نوع عمده آن ویتافرین آ و د می باشد. ویتافرین آ، دارای فعالیت های مختلف بیولوژیکی است که در مهار رشد سلول های تومور استفاد می شود و اخیرا به عنوان عامل افزایش حافظه و با هدف بازیابی انحطاط عصبی، شکل گیری دندریت و شاخه شاخه شدن آن استفاده می گردد برداشت نادرست، چرای بی رویه و تخریب رویشگاه های طبیعی، بسیاری از گونه های دارویی و معطر وحشی، از جمله پنیرباد را تحت خطر انقراض قرار داده است. یکی از اهداف این پژوهش، بررسی عوامل محرک جوانه زنی بذر در گیاه پنیرباد بود. از طرفی، مطالعه آناتومی و موفولوژیک گیاهان راه های ارزشمندی هستند که در جهت شناخت فیزیولوژی و تکامل گیاه نقش مفیدی داشته و به درک بهتر مراحل نمو و ساختار گیاه کمک می کند. برای رسیدن به یک نتیجه مطلوب در زمینه شرایط مساعد جوانه زنی، بررسی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک، تعیین پروتکل مناسب شاخساره زایی در محیط کشت بافت و درک ژن یا ژن های درگیر در بیوسنتز ماده موثره ویتافرین آ، آزمایشی در چهار مرحله جوانه زنی، مطالعات مورفولوژیک، کشت بافت شاخساره و سطح نسبی بیان ژن روی اکوتیپ های مختلف پنیرباد که از چهار شهرستان استان سیستان و بلوچستان جمع آوری شده بودند، انجام شد. جهت تعیین بهترین تیمار برای جوانه زنی گیاه پنیرباد، سه تیمار محیط کشت (کاغذ صافی، محیط b5 و آگار ساده) در شرایط نوری متفاوت (تاریکی مطلق و نور)، روی 12 اکوتیپ پنیرباد در سه تکرار در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی مورد مطالعه قرار گرفت.