اثرات روش های مختلف کاربرد فولیک اسید بر عملکرد و اجزای عملکرد جو ( hordeum vulgar l.)

کشاورزی از منابع اصلی برای فراهم ساختن مواد مغذی مورد نیاز انسان، دام و طیور است. قسمت قابل توجه و اصلی خوراک دامها را گیاهان و تولیدات گیاهی تشکیل می دهند. در این گونه منابع خوراکی ترکیباتی یافت می شوند که در تغذیه دام اصطلاحا" به آنها مواد مغذی می گویند و نه تنها فعالیت های حیاتی حیوان را امکان پذیر می سازند، بلکه در سازندگی بافت حیوان نیز دخالت دارند (2). در ساختمان اندامهای گیاهی همان ترکیباتی شرکت دارند که در ساختمان بدن حیوان به کار رفته اند و شامل آب، پروتئین ها،چربی ها، کربوهیدراتها، مواد معدنی، ویتامین ها و غیره بوده و تفاوت عمده بین حیوان و گیاه در اختلاف ترکیب این مواد و مقدار آنهاست (2). امروزه محققین معتقدند که برای افزایش استقرار گیاهچه ها و بنیه اولیه آنها می توان از روش های اصلاحی، به زراعی و فیزیولوژیکی استفاده نمود. از جمله روش های متداول فیزیولوژیکی که امروزه استفاده می گردد می توان به نقش ویتامین ها مانند فولیک اسید اشاره نمود (1). فولیک اسید یا فولات با فرمول مولکولی(c19h19n7o6) یکی از ویتامین های ضروری گروه b و محلول در آب است. همچنین از ریز مغذی های مهم بشمار می رود که کمبود آن می تواند پیامدهای زیانبار بهداشتی، اجتماعی واقتصادی متعددی به همراه داشته باشد. به همین دلیل غنی سازی محصولات کشاورزی با این ماده حائز اهمیت است (5). در روش زراعی ریز مغذی ها به شکل پیش تیمار، افزودن به خاک و یا اسپری بر روی برگ ها در مراحل فنولوژیکی مختلف به مزرعه اضافه شده و از این طریق سبب افزایش میزان ریز مغذی ها در محصولات گیاهی می گردند(1). جو پس از گندم متداولترین غله به خصوص در مناطق معتدل و سرد محسوب می شود. با توجه به اینکه هدف اصلی زراعت جو تولید غذا برای دام می باشد، بنابراین دستیابی به روش هایی که بتوان حداکثر بازده تولیدی- اقتصادی را در واحد سطح به دست آورد، دارای اهمیت است. مشاهده شده است که فولیک اسید در فرآیند جوانه زنی و استقرار گیاهچه نقش ویژه ای دارد(3)، همچنین در پرشدن دانه های بیشتر و رسیدگی آنها تاثیر گذار بوده که به دنبال آن وزن هزار دانه نیز افزایش یافته است.تغذیه گیاهان با فولیک اسید محتوای اسید آمینه کل و آزاد را نیز افزایش می دهد(4). پژوهش حاضر با هدف غنی سازی جو، در مزارع تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی 1392، به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار اجرا شد. تیمار ها عبارتند از : 1) پیش تیمار بذور، 2) محلول پاشی در مرحله 4-3 برگی، 3) محلول پاشی در مرحله پنجه زنی، 4) محلول پاشی در اوایل مرحله ساقه روی، 5) محلول پاشی در مرحله آبستنی، 6) محلول پاشی در مرحله پرشدن دانه ، 7) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله پنجه زنی، 8) پیش تیمار+ محلول پاشی در اوایل مرحله ساقه روی، 9) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله آبستنی، 10) پیش تیمار+ محلول پاشی در مرحله پر شدن دانه، 11) پیش تیمار+ محلول پاشی در مراحل پنجه زنی+ ساقه روی+ آبستنی+ پرشدن دانه و 12) شاهد (بدون پیش تیمار ومحلول پاشی) . پیش تیمار بذور با محلول 25میکرومولار اسیدفولیک به مدت 12ساعت و همچنین محلول پاشی گیاه نیز با همان غلظت در مراحل مختلف رشدی انجام شد.پس از برداشت، عملکرد و اجزای عملکرد جو از جمله: تعداد سنبله در مترمربع، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و برخی صفات مورفولوژیکی ودر صورت امکان عناصر آهن، روی، منگنز، مس به همراه میزان پروتئین و برخی اسیدهای آمینه ضروری اندازه گیری می شوند.