تولید و ارزیابی ویژگی های فیزیکوشیمیایی نانو حامل های لیپیدی ویتامین e به منظور غنی سازی شیر

ویتامین e، یکی از آنتی اکسیدان های محلول در چربی است که از غشاهای بیولوژیک، لیپوپروتئین ها و ذخائر چربی، در مقابل اکسیداسیون محافظت می کند. این ویتامین، مانع از اکسیداسیون اسیدهای چرب غیراشباع شده و در نتیجه مانع از تخریب عروق و اثرات عواملی مانند پیری، سرطان، عفونت و غیره خواهد شد. با توجه به این مزایا، علاقه به غنی سازی مواد غذایی و نوشیدنی ها با ویتامین e افزایش یافته است. با این حال، این ویتامین در برابر برخی شرایط نامساعد محیطی حساس می باشد. نانوانکپسولاسیون یکی از روش های غلبه بر مشکل ناپایداری و مسائلی از قبیل عدم ثبات فیزیکی و کدورت در نوشیدنی های غنی شده با این ویتامین است و همچنین سبب افزایش زیست فراهمی آن می شود. سیستم های لیپیدی روش قابل قبولی جهت رسانش ماده ی فعال بوده و بدلیل زیست فراهمی و راندمان بالا، سمیت کم و امکان تولید در مقیاس وسیع، بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. حامل های لیپیدی نانوساختار، نانوحامل هایی با ماتریکس لیپیدی جامد می باشند که از اختلاط مولکول های لیپیدی متفاوت، تشکیل می شوند. نانوکپسول های لیپیدی نیز ذرات شبه جامد شامل هسته ی لیپیدی و غشایی جامد یا نیمه جامد از امولسیفایر می باشند. هدف از این مطالعه تولید و بررسی خصوصیات فیزیکی نانوحامل های مذکور حاوی ویتامین e، بررسی رهایش در شرایط معده و روده، غنی سازی شیر و بررسی خصوصیات حسی آن می باشد. بدین منظور، حامل های لیپیدی نانوساختار، با استفاده از روش امولسیون سازی- نفوذ، با بکارگیری گلیسریل بهنات و گلیسرول مونواستئارات بعنوان لیپید جامد، روغن زیتون بعنوان لیپید مایع و لسیتین و توئین 80 بعنوان امولسیفایر تولید شدند. مقدار بهینه ی نسبت لیپید مایع به جامد و مقادیر ویتامین به کل فرمولاسیون، به ترتیب 20:80 و 10% تعیین شد. نانوکپسول های لیپیدی نیز با استفاده از روش دمای وارونگی فاز تولید شدند. مقدار بهینه ی لیپید و ویتامین بکار رفته نسبت به کل فرمولاسیون، به ترتیب 8/16% و 4% بدست آمد. اندازه ی ذرات، شاخص بس پاشیدگی، پتانسیل زتا، راندمان و بارگیری انکپسولاسیون برای حامل های لیپیدی نانوساختار به ترتیب 31/0±20/18 نانومتر، 10/0±58/3- میلی ولت، 008/0±165/0، 80/0±71/90% و 08/0±07/9% و برای نانوکپسول های لیپیدی، به ترتیب 68/2±47/35 نانومتر، 49/0±65/4- میلی ولت، 004/0±318/0، 015/0±71/99% و 0006/0±22/4%، بدست آمد. همچنین بررسی پروفایل رهایش در حامل های لیپیدی نانوساختار نشان داد که در 2 ساعت ابتدایی (محیط معده)، حدود 73/28% از ویتامین و طی 6 ساعت بعدی (محیط روده)، حدود 9/52% از آن آزاد شد. در نانوکپسول های لیپیدی نیز، این مقادیر به ترتیب برابر با 4% و 5/32% بود. نتایج بدست آمده از بررسی با پراش پرتوی ایکس، نشان دهنده ی شبکه ی جدید با میزان کمتر بلورینگی در نانوحامل های حاوی ویتامین بود. مطالعات طیف سنج تبدیل فوریه مادون قرمز نیز بیانگر عدم رخ دادن واکنش نامطلوب بین ویتامین و نانوحامل ها و همچنین انکپسوله شدن مناسب آن در نانوحامل ها بود. نتایج ارزیابی حسی نشان داد شیر غنی شده با نانوحامل های ویتامین e دارای پذیرش قابل قبولی می باشد.