برهم کنش ارزش های فرهنگی- اجتماعی و ساختار کالبدی معماری منظر شهری ایران (مورد مطالعه: محور چهارباغ دوره صفوی [اصفهان]و معاصر)

چکیده: پیدایش فضای سبز در کالبد فضاهای شهری در ایران را می توان به دو گونه تقسیم نمود؛ نوع اول طبیعی و ارگانیک و نوع دوم طراحی شده و مصنوع است که مردم در شکل گیری و گسترش آن نقش اساسی دارند. خیابان چهارباغ اصفهان در دوره صفوی نمونه خوبی از دست? دوم به شمار می رود که به عنوان عامل اساسی در منظر شهری اصفهان صفوی، بستری برای شکل گیری بسیاری از فعالیت های فرهنگی-اجتماعی دوران معاصر خود همچون رساندن اخبار و فرامین حکومتی ، مراسم عزاداری مذهبی ، فعالیت های تجاری، برگزاری مسابقاتی همچون اسب سواری، چوگان بازی، قپق اندازی و گاوبازی و همچنین مراسم سنتی- فرهنگی نظیر مراسم چراغان، آب پاشان، گلریزان، نقالی و شاهنامه خوانی بوده است.در حقیقت در اصفهان دوره صفوی، ساختار معماری منظر شهری، متناسب با فعالیت های فرهنگی- اجتماعی مردم شکل گرفته و توانسته به درستی پاسخگوی نیازها و احتیاجات مردم آن دوران باشد که در دوره های بعد به خصوص از دور? قاجاریه به بعد به دلیل گرته برداری نامناسب از مکاتب غربی در شهر سازی این نقش حیاتی کمرنگ گردید. با توجه به روال طرح شده فوق و همچنین نیم نگاهی به نیازهای کنونی جوامع ایرانی در دوران معاصر، این سوال مطرح می شود که ساختار کالبدی معماری منظر شهری در ایران می باید واجد چه خصوصیاتی باشد تا بتواند علاوه بر پاسخگویی به نیازهای متنوع سنتی و مدرن جوامع امروزی، موکد بر ارزش های فرهنگی-اجتماعی غنی ایرانی و اسلامی باشد؟ در حقیقت پاسخگویی به این سوال که محور اصلی شکل گیری این تحقیق می باشد، سبب دستیابی به راهکارهای مناسبی جهت هویت بخشی به معماری منظر شهری در ایران- به عنوان بستری که در گذشته آبستن شکل گیری فعالیت های فرهنگی-اجتماعی غنی ایرانی بوده- می گردد. در این راستا با استفاده از رویکردی تاریخی، تطبیقی و توصیفی ابتدا به جمع آوری اطلاعات تاریخی از طریق منابع و کتب معتبر در زمینه خصوصیات مختلف خیابان چهارباغ صفوی پرداخته می شود و در ادامه با بررسی وضعیت موجود و قیاس آن با گذشته سعی خواهد شد که ویژگیهایی قابل تعمیم از این قیاس حاصل گردد تا بتوان با کمک آنها راهکارهایی برای ارتقا و توسعه ابعاد فرهنگی- اجتماعی معماری منظر در محورهای شهری ایران با توجه به نقش? راهنمای موجود که همان خصوصیات خیابان چهارباغ است، ارائه گردد. در نهایت؛ نتیجه این رسال? تحقیقی، در قالب یک مدل پیشنهادی با نام " مدل ابعاد هویت فرهنگی در منظر شهری " معرفی می گردد که بر اساس این مدل ،هر چهار مولف? کالبد، فعالیت، تصورات و زیست محیط به عنوان مولفه های اصلی یک مکان پایدار در یک بستر فرهنگی ارائه و راهکار های پیشنهادی با تمرکز بر مقوله "فرهنگ" ارزیابی می گردند. کلمات کلیدی: معماری منظر شهری ، چهارباغ، ابعاد فرهنگی - اجتماعی، هویت ایرانی-اسلامی ، ساختار کالبد