اثرات متقابل اسید هیومیک و تنش خشکی بر اجزاء رشد، عملکرد و برخی شاخص های فیزیو لوژیکی کرچک

کرچک (ricinus communis l.) یکی از مهم ترین گیاهان دارویی مورد استفاده در صنایع دارو سازی، آرایشی و بهداشتی است. بخش وسیعی از کشور با مشکل خشکی و کم آبی مواجه است. یکی از اثرات مهم تنش خشکی، اختلال در جذب و انتقال عناصر غذایی است. این آزمایش در سال 1392 با هدف بررسی اثر تنش خشکی و محلول پاشی اسید هیومیک بر صفات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی کرچک به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در گلخانه پژوهشی دانشگاه شهرکرد انجام شد. تیمار ها شامل 4 سطح تنش خشکی (100، 85، 70 و 55 درصد ظریت زراعی) به عنوان فاکتور اصلی و 4 سطح محلول پاشی اسید هیومیک (صفر، 150، 300 و 450 میلی گرم در لیتر) به عنوان فاکتور فرعی بودند. صفات مورد بررسی در این تحقیق شامل: صفات رویشی (ارتفاع گیاه، تعداد برگ، وزن تر و خشک اندام ها)، صفات فیزیولوژیکی (پرولین، کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل) و اجزاء عملکرد (تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در بوته، میانگین وزن دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد روغن و عملکرد روغن) می باشد. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر تمام صفات اندازه گیری شده در سطح احتمال یک درصد معنی دار شده است به جز بر میانگین وزن دانه که معنی دار نشد. هم چنین اثر اسید هیومیک بر تمام صفات اندازه گیری شده در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شده است. به طور کلی تنش خشکی و اسید هیومیک به ترتیب باعث کاهش و افزایش صفات شده اند. نتایج هم چنین نشان داد که اثر متقابل تنش خشکی و اسید هیومیک بر همه صفات در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شده است، در حالی که بر وزن خشک ساقه،کلروفیل کل، شاخص برداشت و میانگین وزن دانه معنی دار نشده اند. موثر ترین غلظت اسید هیومیک بر شاخص کلروفیل a و کلروفیل کل 150 و 300 میلی گرم بر لیتر بوده است. در حالی که حداکثر ارتفاع ساقه در غلظت های 300 و 450 میلی گرم بر لیتر و شاخص برداشت و میانگین وزن دانه در اثر غلظت¬های 150، 300 و 450 میلی¬گرم بر لیتر حاصل شده است. در مجموع غلظت300 میلی گرم بر لیتر اسید هیومیک اثر مثبتی بر بیش تر شاخص های مورد بررسی داشته است. نتایج این پژوهش بیان گر آن است که اسید هیومیک در کاهش اثرات سوء ناشی از تنش خشکی در گیاه کرچک موثر می باشد.