تحقیق در دیوان قوامی رازی

امیر بدرالدین قوامی رازی از شعرای قرن ششم هجری است. دیوان وی شامل 58 قصیده، 51 غزل، 4 ترکیب بند و 3 ترجیع بند است. شغل وی نانوایی بوده که در دیوانش اشاره های فراوانی به آن داشته است و تشبیه شعرش به نان از پررنگ ترین تشبیهات اوست. از میان شعرا به سنایی ارادت خاص دارد، در جای جای دیوانش به نام ایشان اشاره داشته و در مواردی خود را برتر از او دانسته است. در جوانی اوضاع مادی نابسامانی داشته و اشعارش را فدای دریوزگی و گدایی کرده است. مضامین قصاید، ترجیع بندها و ترکیب بندهای وی شامل ستایش خداوند، نعت پیامبر، زهد و اخلاقیات، مدح و ستایش شخصیت های برجستۀ مذهبی و سیاسی و علمی زمان خود و نیز ستایش اهل بیت پیامبر (ص)، مخصوصاً حضرت علی (ع) است. در غزلیات شیرین و دل نشینش به زیبایی به توصیف صفات و ویژگی های عشق، عاشق و مخصوصاَ به خصوصیات ظاهری و رفتاری معشوق پرداخته است. در زمینۀ موسیقی درونی شعر، بیشترین توجّه قوامی به صنعت سجع است. این صنعت در موارد فراوانی همسان با قافیۀ کناری به کار رفته است. بحر هزج و بحر مضارع بیشترین درصد اوزان دیوان قوامی را شامل می شوند. در زمینۀ موسیقی معنوی شعر، بیشترین عنایت شاعر به آیات و داستان های قرآنی و نیز تمثیل های شیرین و دل نشین است. در دیوان قوامی رازی صور خیال حضور پررنگ و اثرگذاری دارند؛ در این میان، تشبیه، بیشترین بسامد را دارد. استعاره و کنایه بعد از تشبیه، تشخّص آشکار دارند و مجاز بعد از آن ها در مرحلۀ پایینی قرار دارد. اصطلاحات علمی به کار رفته در دیوان قوامی عبارتند از: اصطلاحات نجومی، پزشکی، فقهی، کلامی و عرفانی