پزوهشی پیرامون ساخت لعاب زرین فام

چکیده: یکی از جلوه های درخشان فرهنگ و هنر ایران زمین، سفال زرین فام است. لعاب زرین فامی که توسط سفالگران اسلامی روی سفال های سده سوم هجری اجرا می شد، با تغییراتی که ایرانیان در آن به وجود آوردند در سده هفتم هجری به اوج عظمت و اعتلای خویش رسید. به طوری که ایران در بین تمامی کشورهای تولید کننده سفال زرین فام، به لحاظ کمیت و کیفیت آثار به جای مانده از جایگاه ویژه ای برخوردار است. اما متاسفانه به مرور زمان و در اثر کمبود منابع مدون در زمینه نحوه ی ساخت این لعاب و جایگزینی لعاب های ساده تر، این لعاب زیبا به فراموشی سپرده شد. در حال حاضر لعاب های مورد استفاده فاقد جذابیت ظاهری و مهارت فنی لعاب های زرین فام هستند. همچنین تا کنون در زمینه اعتبار بخشیدن به یک کشور در خصوص ابداع لعاب زرین فام تلاش هایی از سوی پژوهندگان صورت گرفته است. با کار کردن به صورت تخصصی بر روی این لعاب و احیاء مجدد آن می توان به ارتقاء فنی لعاب های معاصر و ویژگی های فرهنگی یک ملت دست پیدا کرد. این رساله سعی در احیاء این لعاب و به کارگیری مجدد آن در هنر سفالگری و سرامیک سازی معاصر دارد. و همچنین سعی در ارتقاء فنی و تکنیکی لعاب های مورد استفاده معاصر و دسترسی به ویژگی های بومی، فرهنگی و ارتقاء سطح فرهنگی با تکیه بر هویت جویی ایرانی دارد. در این پژوهش احتمال نائل آمدن به فناوری زرین فام با استفاده از متون کهن ایران مانند: کتاب عرایس الجواهر فی نفایس الاطایب مورد بحث و بررسی قرار می گیرد و سعی بر این است که با مطالعه در ساختار لعاب زرین فام، نخست به چیستی و چگونگی این لعاب پرداخته شود، سپس از نظر احتمال احیاء مجدد بررسی گردد. واضح است که بازنگری در متون کهن به ویژه رساله ابوالقاسم کاشانی در نیل به لعاب زرین فام و وابستگی آن به سایر علوم و همچنین استفاده از مواد و متریال های در دسترس کنونی، بالتبع به بهینه سازی روش ساخت این لعاب و شناخت کامل تر این فناوری و شاخه های متجلی از آن در مبانی نظری سرامیک و تاریخ سفال وسرامیک ایران به عنوان هدف متجلی بومی می انجامد. شیوه ی تحقیق در این پژوهش به لحاظ هدف: کاربردی- عملی و به لحاظ روش: تاریخی– تجربی می باشد. همچنین ابزار و شیوه های گردآوری اطلاعات: کتابخانه ای و میدانی و روش تجزیه و تحلیل داده ها: کیفی می باشد. کلید واژه ها: فناوری زرین فام، عرایس الجواهر فی النفایس الاطایب، ابوالقاسم کاشانی، اتمسفر احیاء، لعاب پایه، نمک های فلزی، رو لعابی زرین فام.