بررسی رعایت قواعد تفسیری در تفسیر مخزن العرفان.

چکیده دست یابی به مفاد استعمالی آیه ها و کشف مراد الهی آن ها، نیازمند رعایت کردن قواعد و ضوابطی است که بر هر مفسر لازم است قبل از پرداختن به تفسیر، آن ها را در نظر بگیرد و براساس آن ها به تفسیر بپردازد تا کمترین خطا و انحراف را در تفسیر داشته باشد و به شناخت بهتر و درست قرآن دست یازد و اقوال درست مفسرین را در مورد آیات قرآن برگزیند و آرای نادرست را باطل سازد. تفسیر مخزن العرفان سیده مجتهده بانو امین از آن دسته تفاسیر می باشد که مفسر در تفسیر آیات قرآن به قواعد تفسیری توجه داشته است. اما در مواردی استفاده از برخی قرائن پررنگ تر و در پاره ای از موارد استعمال آن کم رنگ تر جلوه می نماید. بانو امین گاه در لا به لای تفسیر به سیاق آیات اشاره دارد و از سیاق در تفسیر کمک می گیرد. و از میان قرائن بیشترین قرینه ای که از آن بهره برده است، قرینه ی آیه به آیه است که این خود نشان از تسلط ویژه ی ایشان بر آیات قرآن است. مفسر در کاربرد اسرائیلیات در تفسیر برخی آیات، بعد از ذکر آن ها از بعضی از مفسرین، آن ها را مردود دانسته و در ادامه، نظر برخی از مفسرین را مبنی بر غیر اعتماد بودن اسرائیلیات می آورد. بانو امین هرگاه می خواهد از ارتباط سوره ها و آیه های قرآن با هم سخنی به میان آورد، از قاعده ی توجه به پیوستگی استفاده می کند تا این پیوستگی بین سور و آیات را نشان دهد. ایشان تلاش نموده تا در تفسیرش از مستندات قطعی یا اطمینان آور استفاده نماید. مفسر معتقد است تا جایی که امکان دارد، باید آیه را بر معنای ظاهر آن حمل کرد و در غیر این صورت، باید دست از ظاهر آیه کشید و آن را تأویل نمود. بانو امین در رابطه با آیات متشابه معتقد است که در تفسیر این آیات، بایستی به آیات محکم قرآن رجوع کرد. اگرچه استفاده از روش عقلی در تفسیر مخزن العرفان موارد معدودی را شامل می شود، ولی از آن جایی که بیانگر جواز استفاده از عقل در تفسیر از سوی ایشان است، حائز اهمیت می باشد. بانو امین در تفسیر خود در استفاده از قرائات بنای اصلی تفسیر خود را بر قرائت حفص از عاصم قرار داده است و به اختلاف قرائت های دیگر هم به طور گذرا اشاره کرده است. هم چنین مفسر با تجزیه و تحلیل و بررسی وجوه اعرابی برخی از آیات بر مبنای ادبیات عرب، در تبیین هرچه بیشتر معانی و مقاصد آیات قرآن تلاش نموده است و بر جهات مثبت تفسیر خود افزوده است. کلید واژه ها: قرآن کریم، بانو امین، مخزن العرفان، قواعد تفسیری.