مطالعه اصول باروک در اشعار منتخب جان دان و صائب تبریزی

هدف از انجام این تحقیق بررسی برخی اصول باروک که توسط سه تن از صاحبنظران بنام در این عرصه، هانریش ولفلین، فرانک جی وارنک و خوزه آنتونیو ماراوال ارائه شده، در دو مجموعه شعر «نغمه ها و غزلها» و غزل های مقدس از جان دان و گزیده ای از 201 شعر صائب تبریزی که توسط امیربانو کریمی انتخاب و ویرایش شده است می باشد. از میان همه ی اصول ارائه شده توسط ولفلین، نقاشی گونگی، قالب باز، وحدت و وضوح نسبی در مورد ادبیات قابل اعمال به نظر می رسند. وارنک بازی های ذهنی، طرح دراماتیک و روح اسطوره ای را به عنوانی برخی از اصول باروک معرفی می کند و از بین خصیصه هایی که ماراوال برای آثار هنری باروک ارائه داده است، ناامیدی و سرخوردگی، خلوت و تنهایی، تنش میان سلطه و آزادی و در نهایت بدبینی برای بررسی مجموعه شعرهای ذکر شده از جان دان و صائب تبریزی انتخاب شدند. اشعار منتخب جان دان و صائب همگی نمودهای فراوانی از اصول باروک ارائه شده توسط ولفلین داشتند. آنها سرشار از نقاشی گونگی به معنی پویایی یا ناتمامی بودند؛ نمودهایی از قالب باز به معنی ناتمامی و یا دارا بودن خصوصیات متناقض و متضاد داشتند؛ که البته لازم به ذکر است که اشعار جان دان در مورد خصوصیت آخر نسبت به اشعار صائب غنی تر ظاهر شد. وضوح نسبی در اشعار هر دو کاملاً مشهود بود ولی وحدت در اشعار دان نمود چندانی نداشت. اصول ارائه شده توسط وارنک در اشعار دان به خوبی تجلی داشت. بازی های ذهنی در جناسهای ظریف او به وفور دیده می شد؛ در بسیاری از اشعار مجموعه ی «نغمه ها و غزلها» و تقریباً تمامی غزلهای مقدس می شد روح اسطوره ای را یافت و ضمناً همه ی اشعار او همه از طرح دراماتیک بالایی برخوردار بودند. اشعار صائب از نظر جنبه ی دراماتیک غنی به نظر نرسیدند، به سختی می شد بیتی را در میان اشعارش یافت که روح اسطوره ای در آن نمایان باشد ولی آنها از نظر بازی های ذهنی بسیار غنی ظاهر شدند. خصیصه های ارائه شده توسط ماراوال به استثنای مورد تنش میان سلطه و آزادی، هم در اشعار صائب و هم دراشعار جان دان نمود فراوان داشتند.