شناسایی و تحلیل زمینه های شکل دهنده رفتار زیست محیطی شهروندان شهر قزوین

شهرها موجودات زنده ای هستند که پیوسته در حال تغییر و تحول می باشند. در جریان رشد و توسعه شهری، تغییرات در محیط کالبدی، طبیعی و اجتماعی- فرهنگی ضروری است. این تغییرات گاه با برنامه ریزی و از طریق طرح های توسعه و گاهی نیز بدون برنامه ریزی صورت می گیرند. بدیهی است تغییراتی بهینه خواهند بود که در امتداد با گذشته صورت گیرند و نه در انقطاع با آن. نگاهی به روند تغییرات شهرها در دهه های اخیر نشان دهنده نادیده گرفته شدن ارزش های طبیعی و گاهاً ارزش های تاریخی و میراثی است. از بین رفتن این ارزش ها به مثابه از بین رفتن هویت شهرها خواهد بود. شهروندان بیش ترین مسئولیت را در قبال محیط شهری خود دارند. رفتارهای آنان با محیط زیست شهری که از آن تحت عنوان رفتارهای زیست محیطی یاد می شود، اگرچه ممکن است کوچک به نظر برسد اما زمانی که به آن به صورت کلی نگریسته می شود، اهمیت خود را نشان می دهد. شهروندان نه تنها حق مشارکت در بهبود محیط شهری خود را دارند، بلکه وظیفه و مسئولیت حراست از ارزش های مختلف موجود در شهر نیز برعهده آنان است. اگر شهروندان با وظایف خود به عنوان شهروند آشنا باشند و بدانند که باید آگاهی خود را از مسائل و مشکلات شهری بالا ببرند، حساسیت و نگرانی نسبت به این مشکلات داشته باشند، مهارت های خود را برای کاهش این مشکلات افزایش دهند و در حل این مشکلات مشارکت کنند، تا به این ترتیب رفتار شهروندی زیست محیطی محقق گردد، بسیاری از مشکلات شهری حل خواهند شد. به این ترتیب در این پژوهش، پس از مرور ادبیات موجود در زمینه رفتار زیست محیطی ، مهم ترین زمینه ها و عوامل شکل دهنده رفتار زیست محیطی استخراج شده است. همچنین رفتار زیست محیطی شهروندان شهر قزوین به عنوان شهری که در دهه های اخیر با سرعت رشد و توسعه قابل توجهی روبه رو بوده است و با مشکلاتی همچون، از بین رفتن باغستان های پیرامون شهر (ارزش های محیطی) و از بین رفتن بافت های تاریخی (ارز ش های تاریخی_ میراثی) مواجه بوده، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. بنابراین، پس از سنجش حساسیت و نگرانی شهروندان شهر قزوین نسبت به مهم ترین روندهای تغییر و تحول شهر، سطح رفتار شهروندی زیست محیطی آنان مورد سوال قرار گرفته و علل و زمینه های شکل دهنده این رفتار به دست آمده است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر پایین بودن سطح رفتار شهروندی زیست محیطی شهروندان شهر قزوین است. مهم ترین عوامل موثر در این موضوع، پایین بودن سطح دانش آن ها، عدم وجود عوامل زیرساختی، نهادی و قانونی کافی جهت بروز این رفتارها در آنان می باشد.