بررسی تاثیر خصوصیات شیمیایی و کریستالوشیمیایی خاک بر پایداری مکانیکی خاک های مارن منطقه خان زنیان در استان فارس

خاک محیطی است طبیعی جهت حفظ و رشد نباتات، این مهمترین تعریفی بوده است که از آغاز پیدایش کشاورزی برای خاک وجود داشته، لیکن با ایجاد شهر ها اهمیت خاک به عنوان شالوده راه ها و ساختمان ها و غیره از دیدگاه مهندسی نیز شناخته شد. در این بین با توجه به افزایش روز افزون جمعیت و در پی آن افزایش کشت و زرع و ساخت و ساز ها، تفکر استفاده از زمین های با خاک های نامناسب نیز در ذهن مهندسان، کشاورزان و دستگاه های اجرایی نقش بست. خاک مارن یکی از انواع خاک های نامناسب، است که در سراسر جهان به طور وسیعی پراکندگی دارد و از نظر مهندسی منبع صدمات بزرگی برای پروژه ها، سـازه ها و زمین های زراعی می باشد. ویژگی مشخصه این خاک ها واگرایی آن هاست. به محض تماس یافتن این گونه خاک ها با آب حتی اگر سرعت جریان کم باشد، ناپایداری و شسته شدن اتفاق می افتد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی میزان پایداری مکانیکی خاک های مارن منطقه خان زنیان، واقع در استان فارس و مطالعه تاثیرخصوصیات شیمیایی و کریستالوشیمیایی بر این پایداری است. در همین راستا پایداری مکانیکی خاک ها به وسیله آزمایش واگرایی پین هول و آزمایش ضریب انبساطی خاک تعیین و نتایج حاصل از آن ها، با خصوصیات فیزیکی-شیمیایی، محتوای یون های محلول و خصوصیات کریستالو شیمیایی خاک مقایسه شد. طبق نتایج به دست آمده از آزمایش پین هول، خاک های منطقه در اکثر افق های پروفیل های حفرشده کاملا واگرا (d1،d2) بوده و تنها در برخی از افق ها، واگرایی متوسط (nd3)را از خود نشان دادند. همچنین ضریب انبساط پذیری خاک در تمامی افق ها (03/0<cole) وجود مقادیر قابل توجهی از کانی های انبساط پذیر اسمکتایتی و تبع ناپایداری حاصل از وجود این رس ها را در خاک های منطقه نشان داد. به علاوه آزمایشات محتوای یونی، حضور اندک یون های موجود در عصاره 1:5خاک های مورد مطالعه را تایید نمود. در این بین تنها کاتیون های کلسیم و منیزیم به نسبت قابل توجهی در محلول خاک وجود داشتند. همچنین مطالعات زمین شناسی موقعیت پروفیل های حفر شده را بر روی بخش بالایی سازند تبخیری گچساران نشان داد. سازند گچساران بالایی دارای ترکیب سنگ شناسی مارنی – آهکی بوده و حساسیت به فرسایش آن بسیار زیاد است. در نهایت می توان گفت مواد مادری آهکی- مارنی و ناپایدار، غلظت زیاد منیزیم در محلول خاک و نقش مشابه آن با سدیم در ایجاد ناپایداری و رس های انبساط پذیر اسمکتایتی سه عامل موثر در بی ثباتی و واگرایی مارن های منطقه مورد مطالعه، ارزیابی شد.