جداسازی و بررسی الگوی بیان ژن های گاماترپینن سنتاز و 1-دی اکسی دی زایلولز-5-فسفات ردوکتوایزومراز در سطح رونوشت در گیاه دارویی مرزه (satureja hortensis l.)

طبق برآوردهای صورت گرفته در سال های اخیر، ارزش گیاهان دارویی و معطر و فرآورده های آن ها همواره با رشد رو به افزایش و قابل توجهی همراه بوده است. گیاه مرزه (satureja hortensis l.) از جمله گیاهان مهم دارویی در جهان و نیز ایران می باشد که انواع مختلف متابولیت های ثانویه ی گیاهی از جمله ترپن ها را تولید می کند. مونوترپن های مهمی مانند تیمول و کارواکرول از اجزای اصلی تشکیل دهنده اسانس مرزه می باشند. ژن های 1-دی اکسی دی زایلولز-5-فسفات ردوکتوایزومراز و گاماترپینن ‍سنتاز از ژن های مهم در بیوسنتز مونوترپن ها می باشند. لذا با توجه به اهمیت آن ها، در این تحقیق جداسازی و بررسی بیان این دو ژن در گیاه مرزه مورد توجه قرار گرفت. ابتدا با استفاده از آغازگرهای اختصاصی طراحی شده، جداسازی این ژن ها با روش rt-pcr با موفقیت صورت گرفت. سپس بیان این ژن ها (1-دی اکسی دی زایلولز-5-فسفات ردوکتوایزومراز و گاماترپینن سنتاز) به کمک ژن خانه دار عامل افزایش طول 1 آلفا (ef1?) به عنوان ژن مرجع، تحت تیمارهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. مقایسه نواحی توالی یابی شده این ژن ها با سایر ژن های توالی یابی شده در خانواده نعناعیان (lamiaceae) و دیگرخانواده های خویشاوند ونیز آنالیزهای فیلوژنتیکی نشان داد که این ژن ها مشابهت زیادی با ژن های 1-دی اکسی دی زایلولز-5-فسفات ردوکتوایزومراز و گاماترپینن سنتاز دارند. همچنین نتایج حاصل از rt-pcr نیمه کمی جهت اندازه گیری های بیان ژن نشان داد که این ژن ها در تمامی بافت های مورد مطالعه بیان شده و در بافت های گل آذین و برگ بیشتر از ساقه و ریشه بیان می شوند. به علاوه بیان ژن های مذکور تحت تیمارهای اسیدسالیسیلیک، متیل جاسمونات و اشعه uv تغییرات معنی داری را نشان دادند، به طوری که در بسیاری از موارد افزایش بیان در گیاهان تیمار شده نسبت به گیاهان شاهد مشاهده شد. به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش می تواند در مطالعات تکمیلی و راه کارهای افزایش متابولیت های تیمول و کارواکرول مفید واقع شود.