بررسی موسیقی آیات قرآن در جزء سی

شنیدن آوای ناشی از تلاوت قرآن موجب ایجاد انفعال در عقل روح و جسم جان انسان می¬شود. بعضی دانشمندان علوم قرآنی راز این تأثیر را در اعجاز بیانی و بعضی دیگر آن را ناشی از محتوای عمیق قرآن و یا مقوله ساختاری آن دانسته اند. در حقیقت راز جاذبه قرآن موسیقی ویژه¬ی آن است؛ که حاصل تناسب های کمی، تألیفی یا عددی است. موسیقی قرآن از مقوله زبانی است که ناشی از تناسب های صوت، لفظ، معنی و ساختار آن است. این تناسب ناشی از عوامل متعدی چون حروف، حرکات و اصوات و مخارج آن، ترکیب و تألیف، مقاطع، فواصل، تقدیم و تأخیر، تقارن، تضاد، مشاکله حذف و اضافه، هنجار گریزی، آشنایی زدایی در اسماء و افعال و حتی نحوه کتابت و قرائت و... است؛ که در جهت رسیدن به یک هدف کلی (دینی) حرکت می کنند. آهنگ های صوتی در قرآن متنوع و متغایرند اگر صوتی از حروف جهری و شدید باشد مقطع بسته و باعث اضطراب و هراس اغلاغ و انفجار می شود؛ و هرگاه صدایی در کنار حروف لین (الف، واو، یاء) قرار گیرد، نرم، آرام و مقاطع باز و متحرک می شوند و موجب نشاط و شادمانی، آرامش و امنیت می گردند. با عنایت به این که سوره های مکی مربوط به آغاز وحی است و در آغاز وحی نیاز به انفعالات روحی، روانی، حسی، وعقلی بیشتری احساس می شود عوامل موسیقایی قرآن عموماً در جزء سی وبخصوص در سوره های مکی بیشتر از سوره های مدنی است. به همین دلیل در این سوره ها همنوائی و تنوع در ریتم بیشتر است.